VNReport»Kinh tế»Tài chính»Sáng kiến “Vành đai và Con đường” nợ 385 tỷ USD

Sáng kiến “Vành đai và Con đường” nợ 385 tỷ USD

09:42 - 30/09/2021

Trên 40 nước nợ Bắc Kinh hơn 10% GDP, theo một nghiên cứu mới về Sáng kiến Vành đai và Con đường của Trung Quốc.

Sáng kiến ​​Vành đai và Con đường của Trung Quốc đã khiến các nước có thu nhập thấp và trung bình phải gánh các “khoản nợ ẩn” với tổng trị giá 385 tỷ USD.

Một nghiên cứu mới cho thấy rằng: các khoản nợ tài chính của nhiều quốc gia liên quan đến sáng kiến ​​chính sách đối ngoại nổi bật của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã được báo cáo thấp một cách thiếu hệ thống trong nhiều năm. Điều này dẫn đến các “khoản nợ ẩn” – khoản nợ không được tiết lộ mà chính phủ có thể có nghĩa vụ phải trả.

Dự án đường sắt Trung Quốc – Lào thuộc Sáng kiến Vành đai và Con đường.

Dự án đường sắt Trung Quốc – Lào thuộc Sáng kiến Vành đai và Con đường.

Phát hiện này là một phần của báo cáo mới được công bố bởi AidData, một phòng nghiên cứu phát triển quốc tế có trụ sở tại Đại học William & Mary ở bang Virginia, Mỹ. Báo cáo đã phân tích hơn 13.000 dự án viện trợ và vay nợ trị giá hơn 843 tỷ USD ở 165 quốc gia trong hơn 18 năm tính đến hết năm 2017.

Nhóm nghiên cứu của AidData ước tính rằng các khoản nợ hiện có bắt nguồn từ số tiền cho vay của Trung Quốc “lớn hơn đáng kể” so với cách hiểu trước đây của các cơ quan xếp hạng tín dụng và tổ chức liên chính phủ có trách nhiệm giám sát.

“Tôi thực sự ngạc nhiên khi lần đầu tiên chúng tôi phát hiện ra [con số 385 tỷ USD] đó”, Brad Parks, giám đốc điều hành của nhóm AidData, nói với Financial Times.

Tốc độ cho vay của Vành đai và Con đường đã chậm lại trong 2 năm qua. Nhưng báo cáo nhấn mạnh những ảnh hưởng lâu dài của sáng kiến được ông Tập đưa ra lần đầu vào năm 2013.

Những khoản cho vay của Trung Quốc trước đây chủ yếu hướng đến các ngân hàng trung ương. Nhưng giờ đây, gần 70% số tiền cho vay nước ngoài của Trung Quốc được phát hành cho các công ty nhà nước, ngân hàng quốc doanh, công ty phục vụ mục đích đặc biệt, liên doanh và tổ chức tư nhân.

Hơn 40 quốc gia thu nhập thấp và trung bình (LMIC) hiện có mức nợ đối với Trung Quốc cao hơn 10% tổng sản phẩm quốc nội của họ, AidData ước tính. Nhưng các chính phủ LMIC đang báo cáo nghĩa vụ trả nợ đối với Trung Quốc trung bình gần 6% GDP.

“Những khoản nợ này phần lớn không xuất hiện trên bảng cân đối của chính phủ ở các nước đang phát triển. Điều quan trọng là hầu hết chúng được hưởng các hình thức bảo vệ trách nhiệm pháp lý rõ ràng hoặc ngầm hiểu của chính phủ sở tại. Về cơ bản, điều đó đang xóa nhòa sự khác biệt giữa nợ tư nhân và nợ công”, Parks nói.

Báo cáo được công bố trong bối cảnh đang có cuộc tranh luận quốc tế về lo ngại rằng Trung Quốc đã đẩy các nước đang phát triển vào cái gọi là bẫy nợ, cuối cùng có thể dẫn đến việc Bắc Kinh tịch thu tài sản khi các khoản nợ không được hoàn trả.

Một số nhà phê bình cho rằng những lo ngại đã bị thổi phồng quá mức trong bối cảnh Trung Quốc mở rộng lợi ích ra nước ngoài dưới thời ông Tập.

Một nghiên cứu năm 2020 của Sáng kiến ​​Nghiên cứu Châu Phi Trung Quốc tại Đại học Johns Hopkins cho thấy từ năm 2000 đến 2019, Trung Quốc đã xóa khoản nợ 3,4 tỷ USD ở châu Phi và 15 tỷ USD nữa được tái cơ cấu hoặc tái cấp vốn. Không có tài sản nào bị tịch thu.

Tuy nhiên, Parks cho biết trong khi “truyền thông đồn đại là Trung Quốc thích thế chấp tài sản vật lý, kém thanh khoản”, nghiên cứu mới nhất cho thấy việc thế chấp bằng tài sản thanh khoản là phổ biến.

“Đúng là các công ty cho vay thuộc sở hữu nhà nước của Trung Quốc rất ưa chuộng thế chấp: chúng tôi nhận thấy 44% tổng danh mục cho vay được thế chấp” ông nói. “Điều đang xảy ra là ngân hàng quốc doanh Trung Quốc bắt buộc người vay phải duy trì số dư tiền mặt tối thiểu trong tài khoản ngân hàng nước ngoài hoặc tài khoản ký quỹ mà chính người cho vay kiểm soát”.

Parks cho biết những nghĩa vụ tài chính tiềm tàng này từ các khoản nợ ẩn “gần như là một mối đe dọa vô hình” đối với nhiều quốc gia. “Nếu bạn đang làm việc trong bộ tài chính ở một nước đang phát triển, thách thức đối với quản lý nợ ẩn của Trung Quốc không phải là việc biết rằng bạn sẽ cần phải trả các khoản nợ không tiết lộ với giá trị đã biết cho Trung Quốc. Vấn đề là bạn không biết giá trị tiền tệ của các khoản nợ đối với Trung Quốc mà bạn có thể phải hoặc không phải trả trong tương lai”, Parks nói thêm.