VNReport»Kinh tế»Doanh nghiệp»Chuỗi cung ứng Việt Nam đối mặt rủi ro

Chuỗi cung ứng Việt Nam đối mặt rủi ro

14:34 - 08/10/2021

Các nhà máy đang mở cửa trở lại nhưng cuộc di cư của người lao động và nguy cơ giãn cách trở lại khiến một số doanh nghiệp trong chuỗi cung ứng lo lắng.

Việc Việt Nam mở cửa trở lại vào tuần trước gây buồn vui lẫn lộn cho Stanley Furniture. Công ty đồ nội thất này ngừng sản xuất do Covid-19, cùng hàng nghìn nhà sản xuất khác từ ASRock, nhà cung cấp cho Netflix, đến gã khổng lồ gia công giày Pou Chen. Các nhân viên của Stanley vui mừng quay lại chế tạo đồ nội thất. Mặt khác, hàng hóa đang bị kẹt trong kho do chi phí vận chuyển toàn cầu tăng vọt.

Đó chỉ là một trong nhiều rủi ro đối với chuỗi cung ứng mong manh, ngay cả sau khi TP HCM và các tỉnh lân cận đã dỡ bỏ những hạn chế chống dịch nghiêm ngặt. Các rủi ro khác bao gồm thiếu hụt hơn 100.000 lao động, quay lại đóng cửa nếu virus lây lan, các nhà đầu tư chuyển sang Trung Quốc và những nơi khác, và chi phí tài chính cho những biện pháp phòng chống Covid.

Stanley Furniture đã mở lại cơ sở sản xuất tại một trong những tỉnh bị dịch ảnh hưởng là Bình Dương. Tuy nhiên, công ty này không thể tận dụng hết thị trường làm việc tại nhà toàn cầu, đã thúc đẩy các đơn hàng xuất khẩu gỗ và điện tử của Việt Nam.

“Có nhu cầu rất lớn về đồ nội thất của chúng tôi, nhưng chúng tôi không thể vận chuyển bất cứ thứ gì”, Chủ tịch Walter Blocker cho biết trong một cuộc phỏng vấn. “Vấn đề là các cảng tắc nghẽn ở Long Beach (bang California, Mỹ) và trên toàn thế giới”.

Bên cạnh những khó khăn về vận tải, các tỉnh công nghiệp miền Nam đang cố gắng phục hồi sau đợt giãn cách xã hội buộc người lao động phải ngủ tại nơi làm việc, đình trệ việc sản xuất iPhone và giày Puma, và khiến nền kinh tế thu hẹp với tốc độ kỷ lục. Đối với các công ty mới quay lại sản xuất, việc dỡ bỏ những hạn chế là tin tốt đầu tiên mà họ nhận được trong nhiều tháng.

Công ty đồ nội thất Stanley Future đã mở lại một cơ sở sản xuất ở Bình Dương.

Công ty đồ nội thất Stanley Future đã mở lại một cơ sở sản xuất ở Bình Dương.

Nike, thương hiệu thời trang Everlane và Walmart sẵn sàng hưởng lợi khi hoạt động sản xuất trở lại ở khu vực trong và xung quanh TP HCM. Theo chính quyền thành phố, 5.729 doanh nghiệp đã đăng ký tái mở cửa chỉ sau 3 ngày.

ASRock, nhà cung cấp bo mạch chủ và máy chủ thuộc sở hữu của nhà lắp ráp iPhone Pegatron, cho biết họ đã chuyển một số đơn đặt hàng sang Trung Quốc và Đài Loan. Nhưng nhà thầu của công ty ở miền Nam Việt Nam đang lên kế hoạch mở cửa trở lại.

“Gần đây, chúng tôi được phép vào nhà máy để sắp xếp các chuyến hàng cho hàng thành phẩm và nửa thành phẩm đã được thực hiện trước khi phong tỏa”, một đại diện của ASRock nói với Nikkei Asia. “Nhưng vẫn khó cho nhà sản xuất theo hợp đồng của chúng tôi để khởi động lại dây chuyền sản xuất ở đó trong thời điểm hiện tại”.

Nhà cung cấp Pou Chen của Adidas và Nike nói rằng họ cuối cùng cũng được bật đèn xanh để hoạt động trở lại vào thứ Tư tại TP HCM, nơi họ có 56.000 lao động. Công ty đóng giày theo hợp đồng lớn nhất thế giới đã bị ảnh hưởng về sản lượng và doanh thu trong quý trước sau khi tạm dừng sản xuất tại Việt Nam vào giữa tháng 7, theo một hồ sơ trên sàn chứng khoán.

“Ban đầu, chúng tôi không kỳ vọng hoạt động trở lại hoàn toàn, nhưng việc sản xuất sẽ trở lại từ từ và dần dần”, đại diện Pou Chen nói. Người này cũng cho biết thêm, để trở lại làm việc, nhân viên Việt Nam phải có ít nhất 1 liều vaccine và sống trong khu vực không bị nhiễm bệnh.

Sự phục hồi ở Việt Nam, nguồn cung cấp điện thoại và hàng may mặc hàng đầu, sẽ có ảnh hưởng trên toàn thế giới, đặc biệt là khi các công ty đa quốc gia hy vọng “tăng cường năng lực sản xuất vào mùa lễ cuối năm”, DBS cho biết trong một báo cáo nghiên cứu.

Việc đóng cửa đã ảnh hưởng đến Mỹ, thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam, đến mức lo ngại về chuỗi cung ứng của Việt Nam được nhắc đến 2 lần vào tháng 8. Lần đầu tiên tại một cuộc họp báo tại Nhà Trắng và sau đó là khi Phó Tổng thống Kamala Harris gặp các nhà lãnh đạo Việt Nam tại Hà Nội.

Các doanh nghiệp Mỹ từ Crocs, Hooker Furniture đến Urban Outfitters nằm trong số những đơn vị bị ảnh hưởng sau khi Covid đi qua các khu công nghiệp ở miền Nam. Trong những tuần gần đây, số ca nhiễm ở khu vực này đã giảm và tỷ lệ tiêm chủng được cải thiện.

Điều đó cho phép Everlane có nguồn hàng trở lại. Công ty may mặc cho biết họ sẽ “hưởng lợi rất nhiều” khi 4 nhà cung cấp lớn dần trở lại sản xuất. “Chúng tôi kỳ vọng vào tuần tới rằng các nhà máy sẽ hoạt động từ 10-60% và cải thiện mỗi tuần”, giám đốc chuỗi cung ứng Kimberley Smith nói.

Công nhân may mặc trở lại làm việc sau khi nới lỏng giãn cách ngày 1/10.

Công nhân may mặc trở lại làm việc sau khi nới lỏng giãn cách ngày 1/10.

Tuy nhiên, khả năng phục hồi vẫn còn bấp bênh. Ông Tuấn Chu, chuyên gia kinh tế tại Đại học RMIT Việt Nam, chỉ ra 2 rủi ro về lao động. Hàng nghìn người di cư thất nghiệp đã rời khỏi TP HCM ngay sau khi nới lỏng giãn cách xã hội vào thứ Sáu. Thành phố có 288.000 công nhân trong các khu công nghiệp trước cuộc di cư, so với 135.000 hiện tại.

Bên cạnh tình trạng khan hiếm công nhân, ông cho biết đợt di cư ồ ạt này có thể làm gia tăng số ca nhiễm virus ở các tỉnh. Liệu nhà chức trách có yêu cầu giãn cách một lần nữa nếu số ca nhiễm bùng nổ? Đó là nỗi lo cũng có thể khiến những người tìm việc không quay trở lại các khu kinh tế, ông nói.

“Nếu bây giờ họ phải quay lại nhà máy để làm việc, thì điều gì sẽ xảy ra với những đứa trẻ?” ông nói và lưu ý rằng các trường học đã đóng cửa.

Trong những năm gần đây, Trung Quốc đã để mất các nhà đầu tư quan tâm đến chi phí vào tay Việt Nam, mặc dù đợt giãn cách gần đây khiến xu hướng này có một sự đảo ngược nhỏ. Các công ty bao gồm ASRock, nhà sản xuất ghế lười bean bag Lovesac và thương hiệu quần áo bảo hộ Lakeland cho biết họ đã chuyển hướng một số đơn đặt hàng trở lại Trung Quốc.

20% doanh nghiệp đã chuyển một số hoạt động sản xuất ra khỏi Việt Nam và 16% đang bàn bạc về việc di dời, Phòng Thương mại Mỹ tại Việt Nam cho biết trong một cuộc khảo sát hồi tháng 8.

“Tôi đã nói chuyện với một CEO, người chia sẻ với tôi rằng ông ấy bị họ làm mất 6 năm xây dựng chuỗi cung ứng trong 6 ngày”, trang tin kinh doanh Quartz dẫn lời một giám đốc điều hành trong ngày giày dép tại Việt Nam.

Chuỗi cung ứng sụp đổ bởi những hạn chế chống dịch ở mức nghiêm ngặt hàng đầu thế giới, ngăn cản việc đi lại giữa các tỉnh và buộc nhiều nhà máy đóng cửa trừ khi nhân viên ngủ tại chỗ. TP HCM cho biết một số công ty vẫn tiếp tục thực hiện điều này, nhưng số công nhân bị ảnh hưởng đã giảm xuống còn 45.000 người.

Chu cho biết, ngay cả khi không có yêu cầu đó, sự phục hồi vẫn chưa chắc chắn khi các doanh nghiệp phải đối phó với những quy tắc luôn thay đổi.

Makalot Industrial, nhà sản xuất hàng may mặc hàng đầu cho Gap và Walmart, nói rằng việc mở cửa trở lại ở ngoại ô TP HCM phụ thuộc vào tiêm chủng. Chỉ 20% lực lượng lao động của công ty đã được tiêm chủng đầy đủ.

Nhưng gần đó, ở tỉnh Vĩnh Long, công suất của Makalot đang ở mức 30%, với hy vọng sẽ vượt 80% vào cuối tháng. Một hy vọng thúc đẩy tiến độ nữa là Makalot cho biết họ đã bắt đầu tuyển dụng từ 1 tháng trước với dự đoán về phục hồi sản xuất và tình trạng thiếu hụt lao động.

Giao thông đông đúc ở TP HCM ngày 1/10, khi nhiều công nhân thất nghiệp đi xe máy về quê.

Giao thông đông đúc ở TP HCM ngày 1/10, khi nhiều công nhân thất nghiệp đi xe máy về quê.

Với việc nới lỏng các hạn chế ở miền Nam Việt Nam, ít nhất 3 nhà phân tích trong tuần này cho rằng điều tồi tệ nhất đã qua.

Một số nhà đầu tư, chẳng hạn như Panasonic, đã có động thái từ trước. Công ty Nhật Bản nói rằng Covid không thay đổi kế hoạch khai trương nhà máy quạt trần và quạt thông gió tại Bình Dương vào tuần tới, tiếp tục củng cố sự chuyển dịch sản xuất đồ điện gia dụng từ Thái Lan sang Việt Nam.

Những công ty khác đang chứng kiến ​​các hạn chế được nới lỏng, chẳng hạn như Eclat Textile, nhà cung cấp chính cho Under Armour, Nike và nhiều thương hiệu khác. “Trong vài tháng qua, chúng tôi không ngừng sản xuất hoàn toàn nhưng chúng tôi phải giảm đáng kể sản lượng tại các nhà máy của mình ở Việt Nam”, Phó Chủ tịch Eclat, Roger Lo, nói. Bây giờ “chúng tôi thấy mọi thứ đang được cải thiện. Một trong những địa điểm sản xuất của chúng tôi đã nhận được sự chấp thuận để tăng sản lượng từ 30% trong giai đoạn phong tỏa lên 60% bắt đầu từ tháng 10”.

Điều đó tương đồng với sự trở lại theo từng giai đoạn tại Khu Công nghệ cao TP HCM, nơi một quan chức cho biết các nhà máy đã hoạt động ở mức 30% đến 50% công suất vào tháng trước. Con số này sẽ tăng lên 60% đến 70% trong tháng này và hơn nữa vào tháng 11. Khu vực này chiếm gần 1/3 lượng hàng xuất khẩu của thành phố.

Nhiều ý kiến ​​cho rằng Việt Nam vẫn hấp dẫn các nhà đầu tư về dài hạn. Nhưng trong ngắn hạn, Chu cho biết, cách các quan chức phản ứng với mỗi diễn biến mới trong quá trình phục hồi sẽ có ý nghĩa then chốt.

“Vai trò của chính phủ,” ông nói, “bây giờ là rất quan trọng”.