VNReport»Kinh tế»Tiêu dùng»Loạn thị trường thuốc lá điện tử nhập lậu

Loạn thị trường thuốc lá điện tử nhập lậu

08:25 - 14/04/2021

Chưa có bất kỳ công ty nào được chính thức nhập khẩu và kinh doanh thuốc lá điện tử trên thị trường, song bằng muôn vàn hình thức buôn lậu qua đường hàng không, biên giới…

Các sản phẩm thuốc lá điện tử được “gắn mác” hàng Mỹ, Nhật được bán tràn lan qua các nền tảng kỹ thuật số, mạng xã hội, Facebook.

Báo động đỏ tình trạng thuốc lá điện tử nhập lậu

Chỉ trong vài tháng gần đây, bất chấp tình hình dịch bệnh, tình trạng buôn lậu thuốc lá điện tử không chỉ tăng về số lượng mà còn tinh vi, biến tướng qua nhiều hình thức. Đặc biệt, buôn lậu qua đường hàng không cũng tăng lên.

Vừa qua, ngày 5/4, Cục QLTT Yên Bái đã tạm giữ gần 700 sản phẩm thuốc lá điện tử tại cơ sở kinh doanh do ông Trần Tiến Dũng, sinh năm 1993, thường trú tại phường Nguyễn Thái Học, thành phố Yên Bái làm chủ.

Trước đó, qua công tác kiểm tra đột xuất 3 địa điểm, Cục Quản lý thị trường (QLTT) TP Đà Nẵng cũng đã phát hiện và tiến hành tạm giữ toàn bộ 3.459 đơn vị sản phẩm hàng hóa là thuốc lá điện tử, tinh dầu và linh kiện, phụ kiện các loại được sử dụng cho sản phẩm thuốc lá điện tử có dấu hiệu vi phạm, không rõ nguồn gốc.

Giữa tháng 1-2021, Chi cục Hải Quan cửa khẩu quốc tế sân bay Nội Bài (Cục Hải quan TP. Hà Nội) phối hợp với Đội kiểm soát chống buôn lậu khu vực miền Bắc (đội 1) cũng đã bắt 250 cây thuốc lá điện tử qua đường hàng không. Tháng 12-2020, Đội quản lý thị trường số 1 (Cục Quản lý thị trường TP. Hà Nội) cũng đã phát hiện và thu giữ 73 chiếc máy đốt thuốc lá (thiết bị nung nóng), 8.070 sản phẩm thuốc lá đi kèm máy; 3.043 lọ tinh dầu điện tử. Tổng sản phẩm hàng hóa ước tính gần một tỷ đồng.

Theo các Chi cục Hải quan, đó chỉ là một vài trường hợp được phát hiện và công bố. Trên thực tế, còn rất nhiều trường hợp nhập lậu trót lọt và thu về lợi nhuận rất lớn.

Lỗ hổng đến từ chính sách…

Điều nghịch lý là đến nay vẫn chưa có luật quản lý, chế tài đối với những tội phạm buôn lậu mặt hàng này. Do đó, khi bị bắt giữ ngoài việc tịch thu hàng thì các cá nhân buôn lậu chỉ bị phạt hành chánh. Đã có rất nhiều hội thảo do các cơ quan, bộ ngành phòng chống buôn lậu được tổ chức trong năm 2020 bàn về vấn đề thuốc lá điện tử. Thế nhưng, đến nay vẫn chưa thấy động thái tích cực nào diễn ra để ngăn chặn vấn nạn này.

Phó vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ Y tế Trần Thị Trang cho biết Luật phòng chống tác hại thuốc lá chưa có quy định quản lý thuốc lá mới, do đó thẩm quyền cho phép thí điểm lưu hành thuốc lá mới hay không cho phép thuộc thẩm quyền của Quốc hội/Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Hệ lụy là sự gia tăng không điểm dừng tỷ lệ sử dụng các sản phẩm thuốc lá điện tử “lậu” ở giới trẻ. Các chuyên gia cảnh báo, sẽ không chỉ dừng ở đó mà việc thiếu luật quản lý sẽ khiến cho các nguồn hàng này ngày một tăng, ngân sách nhà nước thất thu nghiêm trọng, tăng gánh nặng quản lý không chỉ cơ quan y tế mà còn các cơ quan ban ngành liên quan.

Đại diện Vụ Chính sách thuế (Tổng cục Thuế) cho biết, trên thị trường vẫn tồn tại hoạt động sử dụng, kinh doanh bất hợp pháp, quảng cáo không đúng quy định về sản phẩm thuốc lá điện tử khiến tình trạng này trở nên đáng báo động. Nghiêm trọng hơn là, thuốc lá điện tử đang nhắm vào giới trẻ, nhất là lứa tuổi học sinh, sinh viên. Khảo sát trong nhóm thanh thiếu niên có dùng các chất gây nghiện, tỉ lệ nhóm có sử dụng thuốc lá kiểu mới cao gấp 3 – 5 lần nhóm không sử dụng.

Ông Vũ Văn Thành, Hội Phổi Việt Nam cho hay thế giới đã ghi nhận hàng ngàn trường hợp có sử dụng thuốc lá kiểu mới bị tổn thương, suy giảm chức năng phổi. Hiện cũng chưa chứng minh được thuốc lá kiểu mới giúp giảm tác hại so với thuốc lá truyền thống. Tại Việt Nam, đã ghi nhận cả những trường hợp bị ngộ độc ma túy có trong thuốc lá điện tử.

Những thông tin mời gọi, lôi kéo sử dụng thuốc lá điện tử vẫn đang ngày ngày xuất hiện trên nền tảng kỹ thuật số, mạng xã hội đến từ giới buôn lậu. Xã hội đang cần sự tham gia của các cơ quan quản lý trong việc đưa ra những hướng dẫn đối với các sản phẩm này dựa trên những sở cứ khoa học thay vì thị trường bị thao túng, biến tướng hoặc thông tin sai sự thật do buôn lậu gây nên.