VNReport»Kinh tế»Tiêu dùng»Cú sốc lương thực toàn cầu tăng rủi ro cho các thị trường mới nổi

Cú sốc lương thực toàn cầu tăng rủi ro cho các thị trường mới nổi

10:54 - 02/06/2022

Chi phí lương thực tăng gây thêm áp lực lên tình hình tài chính công của các thị trường mới nổi, có thể tạo ra bất ổn xã hội ở các nước có thu nhập thấp và trung bình thấp.

Theo cơ quan xếp hạng tín dụng S&P Global, các nhà đầu tư đang đánh giá thấp mức độ nghiêm trọng của “cú sốc lương thực toàn cầu”, dự báo ảnh hưởng đến tài chính công và gây bất ổn xã hội ở các nước thị trường mới nổi trong nhiều năm tới.

Giá lương thực đã tăng vọt kể từ khi Nga xâm lược Ukraine, làm cản trở dòng chảy nông sản từ một trong những nhà xuất khẩu hàng đầu thế giới về lúa mì và các loại ngũ cốc khác cũng như dầu hướng dương. Kết hợp với sự gia tăng giá dầu, điều này có khả năng gây áp lực lên uy tín tín dụng của một loạt các nền kinh tế mới nổi, S&P Global cho biết trong một báo cáo được công bố hôm thứ Tư.

Các nước nghèo chịu ảnh hưởng lớn nhất từ giá lương thực tăng.

Các nước nghèo chịu ảnh hưởng lớn nhất từ giá lương thực tăng.

“Giá năng lượng và lương thực tăng cao là một cú sốc hơn nữa đối với cán cân thanh toán, tài khóa và tăng trưởng đối với phần lớn các thị trường mới nổi. Điều này làm gia tăng căng thẳng về tài chính công và xếp hạng [tín dụng] của họ, vốn đã bị ảnh hưởng tiêu cực bởi đại dịch toàn cầu”, theo Frank Gill – chuyên gia xếp hạng tín dụng quốc gia cho châu Âu, Trung Đông và châu Phi tại S&P Global.

Tổ chức này cho biết mặc dù nhiều quốc gia chịu áp lực từ giá lương thực tăng cao đã có xếp hạng tín nhiệm thấp từ trước, nhưng ảnh hưởng tiêu cực về kinh tế hoặc chính trị của cú sốc lương thực có thể góp phần khiến họ tụt hạng thêm. Năm nay, trái phiếu thị trường mới nổi có sự khởi đầu tồi tệ nhất trong nhiều thập kỷ do lãi suất toàn cầu tăng.

Các nhà đầu tư vào tài sản nợ ở thị trường mới nổi cho biết chi phí lương thực đã trở thành một vấn đề đe dọa các nước nghèo kể từ sau chiến tranh. “Đối với các thị trường mới nổi, thực phẩm là một phần quan trọng hơn nhiều trong thu nhập khả dụng của bạn. Nếu bạn là một nhà nhập khẩu lớn hoặc một quốc gia nghèo, điều này thật khó khăn. Đây là vấn đề có thể khiến các chính phủ sụp đổ”, Uday Patnaik – người đứng đầu bộ phận nợ thị trường mới nổi tại Legal & General Investment Management – cho biết.

Sri Lanka – quốc gia vỡ nợ vào tháng trước – là một ví dụ về việc giá lương thực tăng cao làm giảm dự trữ ngoại hối cũng như gia tăng các cuộc biểu tình và bất ổn xã hội. Chính phủ đối mặt với tình trạng thiếu hụt nghiêm trọng các mặt hàng thiết yếu và phải kêu gọi hỗ trợ lương thực từ một ngân hàng lương thực do Hiệp hội Hợp tác Khu vực Nam Á điều hành.

“Sri Lanka đã rất khó khăn trước cuộc xung đột Ukraine. Nhưng [cú sốc giá lương thực] là giọt nước làm tràn ly”, ông Patnaik nói.

Báo cáo cho biết các quốc gia có thu nhập thấp và trung bình thấp ở Trung Á, Trung Đông và châu Phi sẽ bị ảnh hưởng nặng nề nhất bởi cú sốc ban đầu trên thị trường lương thực. Ở Trung Á, Tajikistan và Uzbekistan phụ thuộc nhiều vào nhập khẩu lương thực, và thường mua phần lớn lúa mì của họ từ Kazakhstan – nước đang hạn chế xuất khẩu. Trong số các nước Ả Rập, Maroc, Lebanon, Ai Cập và Jordan dựa vào Ukraine cho nguồn cung lương thực và dễ bị ảnh hưởng bởi giá cả tăng cao do chiến tranh.

Theo báo cáo, do nhiều nước trong số này có khả năng thay thế hàng nhập khẩu hạn chế, các cú sốc về giá sẽ dẫn đến nguồn cung lương thực thấp hơn, làm tăng nguy cơ bất ổn xã hội.

Tuy nhiên, không phải tất cả các thị trường mới nổi đều bị ảnh hưởng tiêu cực, với việc giá hàng hóa tăng có lợi cho những nhà sản xuất nguyên liệu thô. Patnaik cho biết: “Đối với các nước Trung Đông, bạn có thể phải trả nhiều tiền hơn cho nông sản nhưng giá dầu thô hơn cả bù đắp cho điều đó”.

S&P Global cho biết chi phí những mặt hàng đầu vào như phân bón và máy móc tăng cao đang khiến sản xuất nông nghiệp trở nên đắt đỏ hơn. Nga – nhà xuất khẩu phân bón hàng đầu – có thể tiếp tục kiểm soát xuất khẩu, và giá cả đầu vào cao hơn trong năm 2022 và 2023 sẽ hạn chế sản lượng tăng, kéo dài tác động từ giá lương thực cao.

“Các thị trường quốc tế dường như đang coi hậu quả của cuộc chiến ở Ukraine lên giá lương thực là cú sốc trong một năm”, báo cáo cho biết. “Ngược lại, chúng tôi tin rằng cú sốc đối với nguồn cung cấp thực phẩm sẽ kéo dài đến năm 2024 và xa hơn nữa”.