VNReport»Kinh tế»Hạn hán toàn cầu làm suy giảm sản lượng thủy điện

Hạn hán toàn cầu làm suy giảm sản lượng thủy điện

09:54 - 12/09/2022

Tần suất và thời gian hạn hán ngày càng tăng khiến các chuyên gia năng lượng phải nghĩ lại về mức độ tin cậy của thủy điện.

Hạn hán kỷ lục trên toàn cầu trong năm nay làm khô cạn các con sông và hồ chứa, đồng thời gây suy giảm nguồn điện tái tạo lớn nhất thế giới: thủy điện.

Dòng nước chảy qua những con đập ở Trung Quốc, Châu Âu và Mỹ thấp hơn làm giảm sản lượng điện. Ở một số nơi, nó khiến các nhà máy và lò luyện kim phải đóng cửa trong nhiều tuần liền.

Mạng lưới năng lượng của bang California, Mỹ đang phải đối mặt với nguy cơ mất điện cao nhất kể từ năm 2020 do nhu cầu kỷ lục và thiếu nguồn cung, bao gồm từ các nhà máy thủy điện thiếu nước.

Khi các chính phủ thúc đẩy quá trình chuyển đổi khỏi nhiên liệu hóa thạch, hạn hán đặt ra câu hỏi về vai trò của thủy điện trong cơ cấu năng lượng. “Chúng ta ngày càng phụ thuộc nhiều hơn vào điện cho nhu cầu của mình như giao thông và sưởi ấm, nhưng đồng thời rủi ro đối với hệ thống năng lượng ngày càng tăng. Đó là một hiệu ứng kép”, theo Duncan Sinclair thuộc công ty tư vấn Baringa.

Theo các chuyên gia trong lĩnh vực năng lượng, việc thủy điện – một công nghệ từ lâu được coi là đáng tin cậy – giảm sản lượng khiến họ phải suy nghĩ lại về vai trò của nó trong hệ thống năng lượng. Theo Tổ chức Khí tượng Thế giới – một cơ quan thuộc Liên hợp quốc – tần suất và thời gian hạn hán đã tăng gần 1/3 trên toàn cầu kể từ năm 2000.

“Toàn bộ ngành đang cố gắng đánh giá ảnh hưởng của những sự kiện cực đoan này với cơ sở hạ tầng điện về mặt quy hoạch và áp lực trên lưới điện”, Elliot Mainzer thuộc Tổng công ty Vận hành Lưới điện Độc lập California cho biết. “Quá khứ không còn là yếu tố tiên đoán cho tương lai”.

Mùa hè nóng nhất và khô nhất trong 60 năm khiến sông Gia Lăng, Trung Quốc, cạn bất thường vào tháng trước.

Mùa hè nóng nhất và khô nhất trong 60 năm khiến sông Gia Lăng, Trung Quốc, cạn bất thường vào tháng trước.

Theo dữ liệu của Hiệp hội Thủy điện Quốc tế, thủy điện tạo ra 16% điện năng trên thế giới vào năm 2021, nhiều hơn tất cả những nguồn năng lượng tái tạo khác cộng lại. Cả 2 loại công nghệ thủy điện chính đều bị ảnh hưởng bởi hạn hán. Các nhà máy thủy điện sử dụng dòng chảy của sông để làm quay tuabin phát điện ít hơn do mực nước nông. Những nhà máy thu hoặc bơm nước vào các hồ chứa để sử dụng sau này, lưu trữ động năng của nước như một cục pin khổng lồ, bị ảnh hưởng bởi lượng mưa thấp và lượng bốc hơi cao hơn do nhiệt độ.

Một số khu vực của Trung Quốc phải chịu đựng mùa hè khô hạn và nóng nhất trong vòng 60 năm. Sông Dương Tử đang ở mức thấp nhất kể từ khi có dữ liệu. Nước đổ về các trạm thủy điện gần đó giảm một nửa. Điều này khiến chính quyền tỉnh Tứ Xuyên ra lệnh đóng cửa nhà máy ở 19 thành phố vào tháng trước để hạn chế tiêu thụ điện. Nhà cung cấp của Apple là Foxconn và các nhà sản xuất ô tô Volkswagen và Toyota bị ảnh hưởng bởi hạn chế cung cấp điện.

Tại Mỹ, 2 trong số các hồ chứa lớn nhất toàn quốc – Hồ Mead và Hồ Powell – giảm xuống mức thấp lịch sử. Một đợt nắng nóng gay gắt quét qua phần lớn miền tây đất nước buộc bang California phải đưa ra nhiều lời kêu gọi liên tiếp về tiết kiệm điện để giảm bớt căng thẳng trên lưới điện.

Đối với châu Âu, sự kết hợp của lượng mưa thấp và đợt nắng nóng kỷ lục làm tăng thêm áp lực lên hệ thống năng lượng vốn đang gặp khủng hoảng từ việc Nga cắt giảm nguồn cung khí đốt. Thiếu thủy điện là một yếu tố khiến giá điện tăng cao kỷ lục trong những tuần gần đây.

Na Uy là nhà sản xuất thủy điện lớn nhất trong khu vực do có nhiều sông và thung lũng sâu. Vào đầu tháng 8, Chính phủ Na Uy cảnh báo rằng nước này có thể phải hạn chế xuất khẩu điện sang Anh, Đức, Thụy Điển, Phần Lan và Đan Mạch, lần đầu tiên trong lịch sử. Christian Rynning-Tønnesen – CEO của Statkraft AS, nhà sản xuất thủy điện lớn nhất Na Uy – cho biết công ty hiện đang hạn chế phát điện để tiết kiệm nước cho những tháng có nhu cầu cao hơn.

Mực nước ở hồ Powell, Mỹ, thấp ngay cả trước đợt hạn hán gần đây.

Mực nước ở hồ Powell, Mỹ, thấp ngay cả trước đợt hạn hán gần đây.

Quá trình chuyển đổi khỏi nhiên liệu hóa thạch dựa vào dòng điện được tạo ra từ các nguồn sạch và được gửi theo mạng lưới truyền tải đường dài để sạc ô tô, cung cấp năng lượng cho nhà máy và hộ gia đình.

Một yếu tố hấp dẫn của thủy điện là nó có thể được sử dụng để lưu trữ điện bằng cách bơm nước vào hồ chứa và để nước chảy sau đó khi cần thiết. Điều này giúp nó ít bị gián đoạn hơn so với những nguồn như năng lượng mặt trời hoặc gió, phụ thuộc hơn vào điều kiện thời tiết hàng ngày. “Nó có thể lấp đầy khoảng cách giữa những lần phát điện mặt trời và gió”, theo Luiza Demoro của BloombergNEF. “Chúng ta cần hiểu rằng thủy điện có thể thay đổi và kém tin cậy hơn so với trước đây”.

Các hình thức lưu trữ năng lượng khác đang cạnh tranh để giành lấy vị trí của thủy điện. Theo Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), đầu tư vào pin dự trữ dự kiến ​​tăng hơn gấp đôi trong năm nay, dẫn đầu bởi các dự án quy mô lớn ở Trung Quốc và Mỹ.

Giới đầu tư ngày càng nghi ngờ thủy điện. Dữ liệu từ IEA cho thấy đầu tư vào dự án mới đã giảm kể từ năm 2020. Tổ chức đang dự báo một lần giảm nữa trong năm nay. Một số nước vẫn tiếp tục xây dựng những con đập mới, trong đó đáng chú ý là Trung Quốc.

Theo giới phân tích, một trong những hậu quả của mùa hè tồi tệ với thủy điện là việc sử dụng than để lấp đầy khoảng trống. Trên toàn cầu, tiêu thụ than tăng gần 6% vào năm 2021, góp phần đáng kể vào mức tăng kỷ lục theo năm về lượng khí thải CO2 liên quan đến năng lượng, theo IEA. Giá khí đốt tự nhiên cao là một yếu tố khác, do các nhà máy điện chuyển đổi nhiên liệu để tiết kiệm chi phí. Lượng sử dụng than vẫn ở mức cao trong năm nay, với một số nền kinh tế lớn nhất thế giới tăng mua than ngắn hạn để đảm bảo cung cấp đủ điện.