VNReport»Kinh tế»Tài chính»Đồng USD tăng giá gây rủi ro cho kinh tế toàn cầu

Đồng USD tăng giá gây rủi ro cho kinh tế toàn cầu

10:16 - 19/09/2022

Sự tăng giá của đồng USD đe dọa làm tốc độ tăng trưởng kinh tế thế giới chậm hơn nữa và khiến vấn đề lạm phát ở các nước trầm trọng hơn.

Đồng USD đang trải qua đợt tăng giá mạnh nhất trong hàng thập kỷ, có nguy cơ làm chậm hơn nữa tốc độ tăng trưởng kinh tế thế giới và làm tăng cơn đau đầu về lạm phát cho các ngân hàng trung ương toàn cầu.

Vai trò của đồng USD là tiền tệ chính được sử dụng trong thương mại và tài chính toàn cầu có nghĩa là những biến động của nó có tác động rộng rãi. Sức mạnh của đồng tiền này đang được thể hiện qua tình trạng thiếu nhiên liệu và lương thực ở Sri Lanka, lạm phát kỷ lục của châu Âu và thâm hụt thương mại bùng nổ của Nhật Bản.

Tuần này, các nhà đầu tư đang theo dõi chặt chẽ kết quả cuộc họp chính sách của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed). Ngân hàng trung ương của Mỹ dự kiến​​ sẽ tăng lãi suất ít nhất 0,75 điểm phần trăm vào hôm thứ Tư để chống lạm phát – có khả năng thúc đẩy đồng bạc xanh tăng thêm.

Trong một dấu hiệu đáng lo ngại, các nỗ lực từ giới hoạch định chính sách ở Trung Quốc, Nhật Bản và châu Âu để bảo vệ đồng tiền của họ phần lớn đều thất bại trước sự gia tăng không ngừng của đồng USD.

Tuần trước, đồng USD tăng vọt qua mức quan trọng so với đồng nhân dân tệ của Trung Quốc, với một USD mua được hơn 7 nhân dân tệ lần đầu tiên kể từ năm 2020. Các quan chức Nhật Bản, trước đó làm ngơ khi đồng yên mất 1/5 giá trị trong năm nay, bắt đầu bày tỏ công khai sự lo lắng rằng thị trường đã đi quá xa.

Đồng yên mất 1/5 giá trị so với đồng USD trong năm nay.

Đồng yên mất 1/5 giá trị so với đồng USD trong năm nay.

Chỉ số ICE US Dollar, đo lường đồng bạc xanh so với một rổ các đồng tiền lớn khác, tăng hơn 14% vào năm 2022, mạnh hơn bất kỳ năm nào khác kể từ khi chỉ số này ra mắt vào năm 1985. Đồng euro, yên Nhật và bảng Anh giảm xuống mức thấp nhất nhiều lần so với đồng bạc xanh. Các đồng tiền của thị trường mới nổi cũng bị vùi dập: đồng bảng Ai Cập giảm 18%, đồng forint của Hungary giảm 20% và đồng rand Nam Phi mất 9,4%.

Sự tăng giá của đồng USD trong năm nay được thúc đẩy bởi những đợt tăng lãi suất mạnh mẽ của Fed – khuyến khích giới đầu tư toàn cầu rút tiền ra khỏi các thị trường khác để đầu tư vào các tài sản có hiệu suất cao hơn của Mỹ. Dữ liệu kinh tế gần đây cho thấy lạm phát của Mỹ vẫn ở mức cao, củng cố thêm cơ sở để Fed tăng lãi suất nhiều hơn và đồng USD thậm chí còn mạnh hơn.

Triển vọng kinh tế mờ mịt đối với phần còn lại của thế giới cũng đang thúc đẩy đồng bạc xanh. Châu Âu đang ở tiền tuyến của cuộc chiến kinh tế với Nga. Trung Quốc đang đối mặt với sự chậm lại lớn nhất trong nhiều năm khi đợt bùng nổ bất động sản kéo dài nhiều thập kỷ kết thúc.

Đối với Mỹ, đồng USD mạnh hơn có nghĩa là hàng nhập khẩu rẻ hơn, giúp đỡ cho nỗ lực kiềm chế lạm phát và gia tăng sức mua tương đối của người Mỹ. Nhưng phần còn lại của thế giới đang căng thẳng dưới áp lực tăng của đồng USD.

Hôm thứ Năm, Ngân hàng Thế giới cảnh báo rằng nền kinh tế toàn cầu đang tiến tới suy thoái và “một chuỗi các cuộc khủng hoảng tài chính ở thị trường mới nổi và các nền kinh tế đang phát triển sẽ gây hại lâu dài cho họ”. Thông điệp rõ ràng làm tăng thêm lo ngại rằng áp lực tài chính đang gia tăng đối với các thị trường mới nổi. Sri Lanka và Pakistan đã tìm kiếm sự trợ giúp từ Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), Serbia trở thành quốc gia mới nhất mở đàm phán với IMF vào tuần trước.

“Nhiều nước chưa từng trải qua chu kỳ lãi suất cao hơn nhiều kể từ những năm 1990. Có nhiều khoản nợ tăng lên do vay mượn trong đại dịch”, theo Raghuram Rajan – giáo sư tài chính tại Trường kinh doanh Booth của Đại học Chicago. Căng thẳng ở các thị trường mới nổi sẽ ngày càng gia tăng, ông cho biết thêm.

Chỉ số ICE US Dollar tăng 14% từ đầu năm. Nguồn: TradingView.

Chỉ số ICE US Dollar tăng 14% từ đầu năm. Nguồn: TradingView.

Đồng USD mạnh hơn làm cho những khoản nợ mà các chính phủ và công ty ở thị trường mới nổi vay bằng USD đắt hơn. Chính phủ ở các thị trường mới nổi có khoản nợ bằng USD trị giá 83 tỷ USD đến hạn vào cuối năm tới, theo dữ liệu từ Viện Tài chính Quốc tế theo dõi 32 quốc gia. “Bước vào năm 2022 và đột nhiên đồng tiền của bạn giảm 30%. Có lẽ bạn sẽ bị buộc phải cắt giảm chi tiêu cho chăm sóc sức khỏe, cho giáo dục để đáp ứng các khoản thanh toán [nợ] đó”, theo Daniel Munevar – một nhà kinh tế tại Hội nghị Liên hợp quốc về Thương mại và Phát triển.

Sự tăng giá của đồng bạc xanh làm gia tăng khó khăn ở các nước nhỏ hơn vì thực phẩm và nhiên liệu nhập khẩu định giá bằng USD đắt hơn. Nhiều nước phải sử dụng kho dự trữ ngoại tệ để giúp tài trợ cho nhập khẩu và ổn định đồng tiền của mình. “Nếu đồng USD tăng giá nhiều hơn, thì đó sẽ là giọt nước làm tràn ly”, theo Gabriel Sterne – người đứng đầu bộ phận nghiên các thị trường mới nổi tại Oxford Economics. “Các thị trường cận biên đang ở vào điểm cận kề với khủng hoảng, điều cuối cùng họ cần là một đồng USD mạnh”.

Các ngân hàng trung ương ở các thị trường mới nổi đang thực hiện những bước quyết liệt để kiềm chế sự mất giá của đồng tiền và trái phiếu của họ. Hôm thứ Năm, Argentina tăng lãi suất lên 75% khi nước này tìm cách kiềm chế lạm phát và bảo vệ đồng peso, vốn đã mất giá gần 30% so với đồng USD trong năm nay. Ghana cũng gây ngạc nhiên cho giới đầu tư vào tháng trước khi nâng lãi suất lên 22% – nhưng đồng tiền của nước này tiếp tục giảm.

Không chỉ các nền kinh tế đang phát triển phải vật lộn để đối phó với đồng nội tệ yếu hơn. Ở châu Âu, sự suy yếu của đồng euro đang làm gia tăng lạm phát lịch sử do chiến tranh ở Ukraine dẫn đến giá khí đốt và điện tăng. Tại cuộc họp của Ngân hàng Trung ương Châu Âu (ECB) vào ngày 8/9, Chủ tịch Christine Lagarde bày tỏ lo ngại về mức trượt 12% của đồng euro trong năm nay, nói rằng điều đó “làm tăng thêm áp lực lạm phát”. ECB đang báo hiệu một lập trường chính sách thắt chặt hơn, với giới đầu tư hiện dự kiến ​​lãi suất sẽ tăng lên 2,5%. Nhưng điều đó chưa có tác động đáng kể đến giá của đồng euro.

Frederik Ducrozet – đứng đầu bộ phận nghiên cứu kinh tế vĩ mô tại Pictet Wealth Management – cho biết ECB bất lực trước sức mạnh của đồng USD. “Cho dù ECB có cứng rắn hơn hay không, triển vọng kinh tế có được cải thiện hay không, bất cứ điều gì xảy ra, nó sẽ bị bù đắp bằng sức mạnh đồng USD cao hơn nữa”, ông cho biết.

Đồng euro là một trong số những đồng tiền rơi xuống mức thấp nhất nhiều thập kỷ so với USD trong năm nay.

Đồng euro là một trong số những đồng tiền rơi xuống mức thấp nhất nhiều thập kỷ so với USD trong năm nay.

Ở Mỹ, sức mạnh của đồng USD gây áp lực lên lợi nhuận mà các công ty của nước này kiếm được ở nước ngoài và kìm hãm giá trị những khoản đầu tư gắn liền với các loại hàng hóa như vàng và dầu. “Đồng USD mạnh tạo ra chướng ngại cho mọi loại tài sản chính”, theo Russ Koesterich, đồng trưởng bộ phận phân bổ tài sản toàn cầu tại BlackRock. “Đó là một khía cạnh khác của điều kiện tài chính thắt chặt hơn và nó ảnh hưởng đến mọi thứ”.

Các nhà đầu tư và nhà kinh tế nâng cao khả năng có hành động toàn cầu để giúp giảm giá đồng USD – mặc dù họ cảnh báo rằng khả năng này vẫn còn thấp. Năm 1985, Mỹ, Pháp, Tây Đức, Anh và Nhật Bản khởi động một nỗ lực chung – được gọi là Thỏa ước Plaza ­– nhằm giảm giá trị của đồng USD trong bối cảnh lo ngại nó gây áp lực lên nền kinh tế toàn cầu.

“Có thể có một số lý do cho một sự can thiệp phối hợp để làm suy yếu đồng USD”, theo Paresh Upadhyaya – giám đốc chiến lược tiền tệ tại công ty quản lý tài sản Amundi US. “Bên ngoài Mỹ, đồng USD mạnh hiện đang trở thành chướng ngại đối với các ngân hàng trung ương”.

Ngân hàng trung ương của Trung Quốc cố gắng tăng giá đồng nhân dân tệ bằng cách tăng cường thêm thanh khoản USD vào thị trường. Họ giảm lượng dự trữ bắt buộc mà các ngân hàng phải nắm giữ đối với tiền gửi ngoại hối và liên tục thiết lập mức tỷ giá ấn định hàng ngày cao hơn kỳ vọng thị trường. Tommy Xie – người đứng đầu nghiên cứu và chiến lược về Đại Trung Quốc tại Ngân hàng OCBC ­– cho biết rằng sự nhạy cảm hơn của giới hoạch định chính sách Trung Quốc với sự giảm giá của đồng nhân dân tệ có thể bắt nguồn từ lo lắng rằng đồng nội tệ yếu làm giảm hơn nữa niềm tin của người tiêu dùng.

Tại Nhật Bản, các nhà hoạch định chính sách lo ngại việc đồng yên giảm xuống mức thấp nhất trong 24 năm so với đồng USD gây tổn hại cho doanh nghiệp. Thống đốc Ngân hàng Trung ương Nhật Bản Haruhiko Kuroda cho biết trong tháng này rằng sự mất giá mạnh của đồng yên “có thể sẽ khiến chiến lược kinh doanh của các công ty không ổn định”.

Sự suy yếu của đồng yên khiến Nhật Bản rơi vào mức thâm hụt thương mại cao nhất từ trước đến nay trong tháng 8 các năm: 2,82 nghìn tỷ yên, tương đương khoảng 20 tỷ USD vào tháng trước. Giá trị nhập khẩu tăng 50% do giá năng lượng cao hơn và đồng tiền giảm giá.

Hôm thứ Tư, Thủ tướng Fumio Kishida cho biết rằng Nhật Bản cần phải đưa ra các cách để tận dụng những tác động tích cực của việc đồng yên giảm giá, ví dụ như tăng số khách du lịch đến đất nước. “Điều quan trọng là phải củng cố các nỗ lực để thúc đẩy khả năng kiếm tiền của đất nước chúng ta”, ông cho biết.