VNReport»Sự kiện & Bình luận»Trong nước»Mất cân bằng giới tính khi sinh của Việt Nam “ở mức nghiêm trọng”

Mất cân bằng giới tính khi sinh của Việt Nam “ở mức nghiêm trọng”

17:27 - 26/12/2022

Hiện tượng mất cân bằng giới tính khi sinh trước đây xảy ra chủ yếu ở thành thị, vùng đồng bằng Bắc Bộ thì nay lan rộng ra hầu khắp cả nước. 

Theo ông Nguyễn Doãn Tú – Tổng Cục trưởng Tổng cục Dân số, công tác dân số của Việt Nam đang đối mặt với nhiều thách thức mới và lớn.

Tuổi thọ trung bình ở nước ta tăng nhanh, đạt 73,6 tuổi vào năm 2021 (nam là 71 tuổi, nữ 76 tuổi) và cao hơn mức trung bình trong khu vực Đông Nam Á. Tuy nhiên, số năm sống khỏe mạnh chỉ đạt 64 tuổi. Chỉ số phát triển con người của Việt Nam tăng qua các năm, đứng thứ 117/189 thế giới, song Bộ Y tế nhận định chỉ số này chưa cao và còn chậm cải thiện.

Tình trạng thừa nam thiếu nữ ngày càng nghiêm trọng ở Việt Nam

Việt Nam cũng chưa có giải pháp đồng bộ phát huy lợi thế của thời kỳ “dân số vàng” và thích ứng với già hóa dân số, trong khi đó nước ta là quốc gia có tốc độ già hóa thuộc top nhanh nhất thế giới.

Đáng chú ý, tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh đang tăng nhanh, đã ở mức nghiêm trọng”. Mức thông thường của tỷ số này là 104-106 bé trai/100 bé gái.  Trong khi đó, năm 2022, tỷ số này ở nước ta là 113,7. Thậm chí, một số địa phương có tỷ số giới tính khi sinh ở mức rất cao như Nghệ An (116,6), Sơn La (117)…

Đặc biệt, Việt Nam là một trong những quốc gia hiếm hoi trên thế giới có sự chênh lệch giới tính khi sinh ngay từ đứa con đầu tiên, tức là các cặp vợ chồng đã nghĩ đến lựa chọn giới tính khi sinh ngay ở lần sinh đầu tiên. Tình trạng mất cân bằng giới tính này đưa Việt Nam vào top các quốc gia có tỷ lệ mất cân bằng giới tính cao nhất. Tại châu Á, tỷ lệ mất cân bằng giới tính khi sinh của Việt Nam đứng thứ 3 châu Á, chỉ sau Trung Quốc và Ấn Độ.

Theo Tổng cục Dân số, những nguyên nhân khiến chênh lệch giới tính khi sinh tăng là do tâm lý ưa thích con trai trong gia đình quy mô nhỏ và lạm dụng khoa học – công nghệ. Ngoài ra, các quy định pháp luật chưa được thực thi nghiêm làm trầm trọng hơn tình trạng này.

Các chuyên gia cho rằng mất cân bằng giới sẽ ảnh hưởng xấu tới cấu trúc dân số trong tương lai, dẫn tới dư thừa nam giới. Tổng cục Thống kê dự báo Việt Nam sẽ thừa 1,5 triệu nam giới từ 15 đến 49 tuổi vào năm 2034, đến năm 2059 con số này là 2,5 triệu. Riêng năm 2019, cả nước đã bị thiếu hụt 45.900 bé gái.

Về lâu dài, mất cân bằng giới sẽ dẫn đến hậu quả nghiêm trọng như thiếu phụ nữ làm tăng áp lực kết hôn sớm đối với trẻ gái, phải bỏ học để lập gia đình, có thể tăng nhu cầu mại dâm dẫn đến nạn buôn bán phụ nữ tăng.

Một thách thức lớn khác của công tác dân số là mức sinh có sự chênh lệch đáng kể giữa các vùng. Theo số liệu của Tổng cục Thống kê năm 2022, tổng tỷ suất sinh (số con trung bình của một phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ) là 2,01 con. Tuy nhiên, thực tế, những nơi có điều kiện kinh tế khó khăn vẫn sinh nhiều con trong khi vùng kinh tế phát triển, có điều kiện chăm sóc, nuôi dưỡng tốt lại sinh ít con.

Trong khi TP.HCM, Đồng Tháp, Bà Rịa – Vũng Tàu… mức sinh chưa đến 1,4 con/phụ nữ thì tại Hà Tĩnh, Nghệ An, mỗi phụ nữ lại sinh gần gấp đôi.

Đáng chú ý, trong nhóm 21 tỉnh/thành có mức sinh thấp, mức sinh chưa có xu hướng tăng, thậm chí một nửa số tỉnh còn tiếp tục giảm, số còn lại mức sinh có xu hướng chững lại. Nhiều tỉnh đang ở mức sinh cao đã giảm về mức sinh thay thế.