VNReport»Sự kiện & Bình luận»Quốc tế»Dân số Trung Quốc lần đầu giảm sau 6 thập kỷ

Dân số Trung Quốc lần đầu giảm sau 6 thập kỷ

14:15 - 17/01/2023

Lý do căn bản là nhiều người trẻ Trung Quốc không muốn có con, một xu hướng đã tăng tốc trong thời kỳ hạn chế Covid-19 nghiêm ngặt.

Trung Quốc tiến tới một bước ngoặt lịch sử khi dân số bắt đầu thu hẹp sau nhiều năm tỷ lệ sinh giảm, một thực tế mới đối với đất nước đông dân nhất thế giới trong nhiều năm qua.

Hôm thứ Ba, Cục Thống kê Quốc gia cho biết dân số Trung Quốc giảm xuống còn 1,412 tỷ trong năm 2022, từ mức 1,413 tỷ của năm 2021. Đây là lần giảm đầu tiên kể từ đầu những năm 1960, khi đất nước bị nạn đói tàn phá do chính sách “Đại nhảy vọt” của Mao Trạch Đông. Số sinh giảm xuống 9,56 triệu từ 10,62 triệu vào năm 2021, theo dữ liệu hôm thứ Ba. Tỷ lệ sinh của Trung Quốc – số sinh trên 1000 người – giảm xuống 6,77 năm 2022, so với 7,52 vào năm 2021.

Chính phủ Trung Quốc ngày càng khó thuyết phục người trẻ sinh thêm con.

Chính phủ Trung Quốc ngày càng khó thuyết phục người trẻ sinh thêm con.

Dữ liệu đặt câu hỏi liệu Trung Quốc đã mất vị thế quốc gia đông dân nhất vào tay Ấn Độ hay chưa. Đất nước Nam Á ước tính có dân số 1,4 tỷ người và vẫn đang tăng lên. Trong khi dự báo của Liên Hợp Quốc cho thấy Trung Quốc chỉ đạt trên 10 triệu ca sinh năm 2023, thì tổ chức này ước tính rằng khoảng 23 triệu trẻ sẽ được sinh ra ở Ấn Độ. Dự báo của Liên Hợp Quốc – công bố vào tháng 7 – dự đoán rằng Ấn Độ vượt qua Trung Quốc để trở thành nước dân nhất thế giới trong năm nay.

Căn nguyên của sự suy giảm dân số Trung Quốc là do nhiều người trẻ nước này không muốn có con. Tỷ lệ sinh tăng nhẹ vào năm 2016 – sau khi Bắc Kinh bãi bỏ “chính sách một con” kéo dài hàng thập kỷ – nhưng đã giảm hàng năm kể từ đó và giảm sâu hơn trong đại dịch Covid-19. Các hạn chế Covid-19 được áp dụng trong hầu hết năm 2022 làm gián đoạn nghiêm trọng hoạt động kinh tế của Trung Quốc, gia tăng sự do dự của giới trẻ về việc kết hôn hoặc sinh con.

Số người chết – trong những năm gần đây luôn gần bằng với số người sinh – tăng lên 10,41 triệu trong năm 2022, từ 10,14 triệu năm 2021.

Trung Quốc đếm số người chết và người sinh dựa trên một mẫu các hộ gia đình, ngoại trừ 10 năm 1 lần khi nước này thực hiện điều tra dân số toàn quốc. Kang Yi – người đứng đầu cục thống kê Trung Quốc – cho biết trong một cuộc họp báo sau khi công bố dữ liệu rằng ước tính về số sinh và chết cho năm 2022 dựa trên tính toán vào đầu tháng 11. Điều đó có nghĩa là dữ liệu không phản ánh số người chết vào tháng 12, khi Trung Quốc chứng kiến ​​sự gia tăng số ca nhiễm Covid-19 sau khi Bắc Kinh chấm dứt các hạn chế nghiêm ngặt về đại dịch.

Cuối tuần trước, Ủy ban Y tế Quốc gia Trung Quốc cho biết các bệnh viện đã ghi nhận khoảng 60.000 ca tử vong liên quan đến Covid kể từ khi chính phủ loại bỏ hầu hết các biện pháp kiểm soát đại dịch vào đầu tháng 12. Dữ liệu này được công bố sau những lời chỉ trích từ các chuyên gia y tế công cộng – bao gồm cả Tổ chức Y tế Thế giới – rằng Trung Quốc không tính toán chính xác thiệt hại của đợt bùng phát hiện đang càn quét đất nước.

Trong nhiều năm, Bắc Kinh thừa nhận thách thức về nhân khẩu học, nhưng dự đoán trong một kế hoạch chi tiết được công bố vào năm 2017 rằng dân số đất nước sẽ tiếp tục tăng cho đến năm 2030. Thực tế bi quan hơn bắt đầu hiện rõ trong những năm gần đây, và năm ngoái, các quan chức dự báo rằng dân số bắt đầu giảm từ năm 2025 hoặc sớm hơn. Vào nửa cuối năm 2022, nhiều nhà nhân khẩu học cho biết họ dự kiến Trung Quốc công bố dân số giảm trong năm.

Sự suy giảm dân số đến sớm hơn những dự báo trước đó của chính quyền Trung Quốc.

Sự suy giảm dân số đến sớm hơn những dự báo trước đó của chính quyền Trung Quốc.

Tỷ lệ sinh của Trung Quốc giảm mạnh – đặc biệt là so với Ấn Độ – có thể gây ra những ảnh hưởng kinh tế lớn.

Ấn Độ hưởng lợi từ lực lượng lao động và dân số trẻ hơn, giúp nước này thu hút đầu tư và xây dựng thị trường tiêu dùng mạnh mẽ hơn, theo Manoj Kewalramani, chủ tịch chương trình nghiên cứu Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương tại Viện nghiên cứu Takshashila của Ấn Độ. “Sẽ không có quá nhiều người lớn tuổi mua xe mới, thiết bị mới, nhà mới”, ông nói. Nhưng ông cũng bổ sung rằng có một lượng lớn dân số trẻ không phải luôn là điều tốt vì thách thức phải cung cấp giáo dục và việc làm.

Yi Fuxian thuộc Đại học Wisconsin-Madison của Mỹ cho biết khi Bắc Kinh chuyển từ cố gắng kiểm soát Covid-19 sang tìm cách phục hồi tăng trưởng, dân số giảm đồng nghĩa với việc giảm nhu cầu bất động sản, một trụ cột tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc. “Kỳ vọng thổi phồng về sự phục hồi mạnh mẽ của nền kinh tế Trung Quốc hậu zero-Covid có thể đã quá lạc quan”, ông nói.

Chính phủ Trung Quốc ngày càng khó thuyết phục người trẻ sinh thêm con để hỗ trợ dân số đang già đi nhanh chóng. Hiện nay, cứ 5 người Trung Quốc thì có 1 người từ 60 tuổi trở lên.

Kể từ khi Trung Quốc cho phép các cặp vợ chồng có 3 con vào năm 2021, chính quyền địa phương đã thử mọi cách từ thưởng tiền mặt và tăng thời gian nghỉ thai sản. Để tạo thuận lợi cho hôn nhân, các quan chức địa phương tổ chức những sự kiện mai mối và tìm cách hạn chế của hồi môn. Trong động thái mới nhất nhằm khuyến khích sinh đẻ, thành phố phía đông nam Thâm Quyến tuần trước công bố kế hoạch tặng cho cư dân địa phương số tiền lên tới 10.000 nhân dân tệ, (1.484 USD) trợ cấp sinh con và tối đa 3.000 nhân dân tệ mỗi năm chi phí nuôi con cho đến khi đứa trẻ được 3 tuổi.

Những nỗ lực như vậy không mang lại nhiều kết quả. Số lượt đăng ký kết hôn của Trung Quốc – sau khi giảm mạnh năm 2021 – tiếp tục giảm trong 9 tháng đầu năm ngoái, theo dữ liệu chính thức mới nhất.