VNReport»Sự kiện & Bình luận»Trong nước»Bloomberg: Việt Nam “vô địch” về phát triển năng lượng mặt trời

Bloomberg: Việt Nam “vô địch” về phát triển năng lượng mặt trời

15:19 - 20/05/2021

Bloomberg cho rằng Việt Nam là một ví dụ về “xanh hóa” nền kinh tế ngay cả khi không đặt các chỉ tiêu nghiêm ngặt.

Nguyễn Tuấn đang nhìn mặt trời chiếu xuống trang trại dưa vàng rộng bốn ha của mình ở miền nam Việt Nam khi anh nhận ra rằng nó có thể làm được nhiều điều hơn là giúp cây trồng của anh phát triển.

Người đàn ông 46 tuổi đã lắp đặt 40 tấm pin năng lượng tại trang tại của mình cách TP.HCM 89 km. Nhờ các khoản trợ cấp hào phóng từ nhà nước, anh không chỉ cắt giảm hóa đơn tiền điện mà còn kiếm được khoảng 2 triệu đồng một tháng khi bán lượng điện dư thừa cho lưới điện quốc gia.

Trang trại của Tuấn chỉ là một phần nhỏ trong sự gia tăng gấp 100 lần điện mặt trời diễn ra ở Việt Nam trong 2 năm qua. Theo nhóm nghiên cứu năng lượng sạch BloombergNEF, Việt Nam hiện đứng thứ bảy trên thế giới về công suất và vào năm 2020, các quốc gia duy nhất lắp đặt nhiều tấm pin mặt trời hơn là Mỹ và Trung Quốc.

Sự bùng nổ năng lượng mặt trời không đến từ nỗ lực của chính phủ nhằm cắt giảm ô nhiễm cacbon. Trên thực tế, Việt Nam không nằm trong số hơn 100 quốc gia có mục tiêu phác thải cacbon ròng bằng 0 trong những thập kỷ tới. Thay vào đó, sự phát triển của năng lượng mặt trời đang được thúc đẩy bởi các động lực quốc tế. Các ngân hàng nước ngoài đang hạn chế tài trợ cho các dự án nhiên liệu hóa thạch, có nghĩa là các công ty điện của Việt Nam phải vật lộn để vay vốn cho các nhà máy than mới. Đồng thời, việc giá tấm pin mặt trời lao dốc, trong đó nhiều tấm được lắp ráp trong nước, đã tạo ra một giải pháp thay thế rẻ và tiện lợi.

“Tôi chưa bao giờ thấy một quốc gia nào bùng nổ như thế này về năng lượng mặt trời”, Logan Knox, Giám đốc điều hành tại Việt Nam của UPC Renewables, công ty xây dựng và vận hành các trang trại năng lượng mặt trời trên khắp châu Á, cho biết. “Điều đó gần như không thể tin được.”

Sự chuyển đổi tương tự sang năng lượng sạch cũng cần phải xảy ra ở nhiều nước đang phát triển hơn nếu muốn lượng khí thải trên toàn thế giới về không vào giữa thế kỷ này. Việt Nam là một dấu hiệu đáng khích lệ cho thấy những nỗ lực toàn cầu nhằm ngăn cản việc sử dụng nhiên liệu hóa thạch và thúc đẩy khả năng tiếp cận các giải pháp thay thế sạch đang có kết quả. Caroline Chua, chuyên gia phân tích của BNEF cho biết: “Điều mà sự bùng nổ năng lượng mặt trời của Việt Nam cho thấy là lượng công suất mà bạn có thể xây dựng trong một thời gian ngắn”.

Việt Nam có thể đã quá thành công. Các chính sách khuyến khích để thúc đẩy năng lượng mặt trời đang bị tạm dừng để kiềm chế xây dựng các dự án mới. Mặc dù hành động này sẽ làm giảm khối lượng lắp đặt vào năm 2021, nhưng tỷ lệ vẫn sẽ cao hơn rất nhiều so với hầu hết các năm gần đây, dữ liệu của BNEF cho thấy.

Chính phủ bắt đầu chú trọng vào ngành công nghiệp năng lượng mặt trời một vài năm trước đây khi tình trạng thiếu điện ngày càng gia tăng đe dọa làm suy giảm động lực kinh tế. Những năm tăng trưởng nhanh đồng nghĩa với việc nhu cầu điện tăng vọt từ các nhà máy được xây dựng bởi các công ty đa quốc gia khổng lồ bao gồm Samsung Electronics và các nhà cung cấp cho Apple.

Kế hoạch đáp ứng nhu cầu đó với các nhà máy điện than đã bị chậm tiến độ, phần lớn là do sự cản trở của các nhà lãnh đạo địa phương lo ngại về chất lượng không khí và khó khăn về tài chính khi các ngân hàng toàn cầu ngừng cho vay đối với nguồn năng lượng bẩn nhất.

“Chính phủ ủng hộ than từ lâu, nhưng họ nhận ra rằng than không còn đáng tin cậy nữa”, Thu Vũ, nhà phân tích tại Viện Kinh tế Năng lượng & Phân tích Tài chính, cho biết. “Đồng thời, nền kinh tế Việt Nam tiếp tục tăng trưởng rất nhanh, vì vậy họ phải khám phá các lựa chọn khác, vì vậy họ đã chuyển hướng sang năng lượng tái tạo”.

Ngay cả khi không có ngày kết thúc rõ ràng về phát thải, ngày càng nhiều nước đang phát triển có thể bị thúc ép vào tiến trình xanh hóa nền kinh tế bởi các động lực thị trường. Bangladesh đang từ bỏ tất cả các nhà máy điện than đã được lên kế hoạch, trừ 5 nhà máy hiện đang hoạt động hoặc đang được xây dựng. Philippines năm ngoái đã tuyên bố ngừng hoạt động đối với các nhà máy nhiệt điện than mới. Việt Nam đang được coi là hình mẫu cho các quốc gia khác tìm cách tăng công suất phát điện mà không dùng than đá.

Mặc dù đã áp dụng mạnh mẽ năng lượng mặt trời, nhưng khi không có mục tiêu của chính phủ, Việt Nam vẫn bị các nhà nghiên cứu đánh giá kém về hành động khí hậu. Các biện pháp của quốc gia này được Tổ chức Theo dõi Hành động Khí hậu đánh giá là “không đủ một cách nghiêm trọng”. Việt Nam đặt mục tiêu giảm lượng phát thải 9% so với mức “bình thường” vào năm 2030 và có một dự án đường ống dẫn hàng tỷ USD khí đốt tự nhiên hóa lỏng.

Tuy nhiên, Việt Nam chỉ sản xuất 0,7% lượng phát thải khí nhà kính của thế giới và chiếm còn ít hơn tính theo bình quân đầu người. Và trong khi các quốc gia như Mỹ và Pháp đã có nhiều thập kỷ tận hưởng thành quả của việc gây ô nhiễm trước khi cắt giảm khí thải, Việt Nam chỉ mới bắt đầu công nghiệp hóa gần đây – một phần lớn là do xung đột do các nước như Mỹ và Pháp thúc đẩy.

Việc lao vào năng lượng tái tạo quá nhanh cũng mang lại nhiều vấn đề mới. Lê Việt Phú, chuyên gia kinh tế môi trường tại Đại học Fulbright Việt Nam, TP. Hồ Chí Minh, cho biết sự kết hợp giữa điện mặt trời gián đoạn và hệ thống lưới điện chằng chịt của Việt Nam có nghĩa là một số khu vực có quá nhiều điện trong khi các khu vực khác có thể bị mất điện trong mùa hè này và những năm tới.

Đôi khi, công ty điện thuộc sở hữu nhà nước trả nhiều tiền hơn cho năng lượng mặt trời cung cấp vào lưới điện so với giá bán điện cho khách hàng của mình. Knox của UPC cho biết, công ty phải đưa ra mức giá cao vì các hợp đồng của họ không đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế. Đồng thời, họ yêu cầu các dự án đồng ý cắt giảm sản lượng mà không thanh toán nếu được cho là cần thiết để ổn định lưới điện, làm dấy lên lo ngại về lợi nhuận tài chính.

Sự giảm giá lâu dài và ổn định của các tấm pin mặt trời cũng đột ngột đảo ngược trong năm nay, do nhu cầu mạnh mẽ đã làm tăng gấp ba lần giá nguyên liệu chính polysilicon, tạo ra một trở ngại khác cho việc sử dụng nhiều năng lượng mặt trời hơn.

Quy hoạch phát triển điện VIII mới của Việt Nam cần cố gắng giải quyết các vấn đề về mạng lưới. Một bản dự thảo được công bố vào tháng 3 đã lên ngân sách 32,9 tỷ USD cho việc mở rộng lưới điện đến năm 2030, cùng với 94,5 tỷ USD để phát thêm điện. Bộ Công Thương dự kiến ​​trình Thủ tướng Phạm Minh Chính bản quy hoạch điều chỉnh trước ngày 15/6.

Đối với Tuấn và trang trại của anh, có tên là BB Garden, việc lắp thêm các tấm pin mặt trời không chỉ mang lại lợi nhuận mà còn giúp tiếp thị. Anh bán khoảng 6 tấn dưa mỗi tháng, mỗi quả được dán một nhãn dán mô tả mặt trời chiếu xuống những ngọn đồi và một nhà kính.

“Tôi có thể cho khách hàng của mình thấy rằng trang trại của chúng tôi là một trang trại sạch sử dụng công nghệ trồng cây sạch và năng lượng sạch”, anh nói.