Doanh nghiệp Trung Quốc tại Việt Nam gặp khó với sự bất ổn của thuế quan Trump

Các doanh nghiệp Trung Quốc ở tỉnh Bắc Ninh cho biết các nhà đầu tư đang do dự và lo lắng lan rộng.

Một năm trước, Zhang Chundong đã giúp công ty do ông quản lý mở rộng sang Việt Nam. Đây là một phần trong làn sóng các doanh nghiệp Trung Quốc lựa chọn điểm đến sản xuất đã bùng nổ kể từ cuộc chiến thương mại trong nhiệm kỳ đầu của Tổng thống Mỹ Donald Trump.

Zhang Chundong, quản lý tại Tập đoàn Năng lượng Mới Huochacha, tại nhà máy của mình ở tỉnh Bắc Ninh. Ảnh: STR/AFP.

Hiện tại, công ty này – một nhà phân phối xe nâng do BYD của Trung Quốc sản xuất – đang khó đạt tốc độ tăng trưởng nhanh như mong đợi khi các dự án nhà máy bị đình trệ, và Việt Nam đang chờ xem liệu mức thuế quan khổng lồ 46% mà ông Trump đã đe dọa có thành hiện thực hay không.

“Một số nhà máy mà chúng tôi nhận được đơn đặt hàng gần như đã sẵn sàng hoạt động, nhưng kể từ khi có tin thuế quan, chúng tôi nhận được thông báo rằng các dự án và việc mua xe nâng của chúng tôi bị tạm dừng”, theo ông Zhang, quản lý tại Tập đoàn Năng lượng Mới Huochacha, có khách hàng tại Việt Nam bao gồm công ty điện tử Trung Quốc TCL.

“Chúng tôi đáng lẽ phải ở giai đoạn tăng trưởng nhanh… [nhưng] do thuế quan, chúng tôi không ở giai đoạn đó”, ông nói với AFP.

Về lý thuyết, nhiều doanh nghiệp Trung Quốc tại Việt Nam, đặc biệt là những doanh nghiệp xuất khẩu trực tiếp sang Mỹ, có vị thế tốt hơn so với nếu ở trong nước, vì Bắc Kinh đối mặt với thuế lên tới 145% với nhiều sản phẩm.

Hà Nội – giống như nhiều nơi khác trên thế giới – đã bị áp mức thuế chung 10% và đang trong giai đoạn chờ trước khi thuế quan đối ứng cao hơn nhiều có hiệu lực vào tháng 7. Vẫn còn hy vọng rằng con số 46% có thể được đàm phán để giảm xuống.

Khoảng 10.000 người Trung Quốc sống tại tỉnh Bắc Ninh vào cuối năm 2023, theo số liệu mới nhất. Người nước ngoài ở đây cho biết con số này nhiều khả năng đã tăng vọt kể từ đó. Ảnh: Nhac Nguyen/AFP.

Nhưng tại tỉnh công nghiệp Bắc Ninh, các doanh nghiệp Trung Quốc mà AFP phỏng vấn – hầu hết đều có liên quan đến chuỗi cung ứng xuất khẩu – nói rằng các nhà đầu tư đang do dự và lo lắng lan rộng.

Ông Zhang, 39 tuổi, cho biết ông tin tưởng vào các cuộc đàm phán nhưng giải thích rằng 3-4 dự án của công ty đã bị hoãn lại. “Tôi đã nói chuyện với một số khách hàng… và các câu trả lời hiện tại đều giống nhau, chúng ta cần phải tiếp tục chờ đợi”.

Đầu tư tăng đột biến

Tại Bắc Ninh, cách Hà Nội khoảng 40 km theo đường bộ, các nhà hàng, tiệm mát-xa và cửa hàng tiện lợi có biển hiệu tiếng Trung Quốc chen chúc nhau để giành không gian với các cửa hàng và quán ăn Hàn Quốc.

Hàn Quốc từ lâu đã là nước đầu tư lớn vào Việt Nam, với các tập đoàn điện tử lớn như Samsung và LG đều có mặt tại Bắc Ninh. Nhưng Trung Quốc đang nhanh chóng bắt kịp.

Li Pingwu, quản lý tại Vietnam Kepai, đang xem máy móc tại nhà máy của mình ở tỉnh Bắc Ninh. Ảnh: STR/AFP.

Theo số liệu mới nhất, tính đến cuối năm 2023, có khoảng 10.000 người Trung Quốc sinh sống tại tỉnh này. Những người nước ngoài sống tại khu vực này cho biết con số trên có thể đã tăng vọt kể từ đó.

“Trong những năm gần đây, nền kinh tế Việt Nam đang phát triển, và Trung Quốc và Mỹ vẫn tiếp tục căng thẳng thương mại, rất nhiều công ty trước đây còn do dự đã đến Việt Nam trong hai năm này”, theo Wang Hongxin, 40 tuổi, người đã chuyển đến Việt Nam hơn một thập kỷ trước để làm việc với một nhà cung cấp của Samsung.

Một trong số đó là Vietnam Kepai. Doanh nghiệp Trung Quốc sản xuất máy CNC đã mở rộng sang Bắc Ninh vào tháng trước để tìm kiếm thị trường mới và thoát khỏi sự cạnh tranh khốc liệt ở quê nhà.

“Có rất nhiều công ty thành công ở Trung Quốc hy vọng khám phá thị trường Việt Nam. Tôi đã nghe cuộc trò chuyện này rất nhiều lần trong các nhà hàng Trung Quốc [ở đây]”, theo Li Pingwu, quản lý 33 tuổi của công ty.

Quốc gia này đứng thứ ba trong số các nước đầu tư hàng đầu vào Việt Nam trong năm 2024, chỉ sau Singapore và Hàn Quốc, tăng hơn 3% so với năm trước. Họ cũng dẫn đầu về số dự án đầu tư mới, chiếm hơn 1/4 tổng số dự án đăng ký mới.

Giảm giờ làm

Làn sóng đó dường như đã khiến Tổng thống Trump tức giận khi ông công bố thuế quan cao đối với Việt Nam hồi đầu tháng 4. Washington cáo buộc Việt Nam tạo điều kiện cho hàng xuất khẩu của Trung Quốc sang Mỹ và cho phép Bắc Kinh lách thuế.

Trung Quốc đứng thứ ba trong số các nhà đầu tư hàng đầu của Việt Nam năm 2024, chỉ sau Singapore và Hàn Quốc. Ảnh: Nhac Nguyen/AFP.

Mặc dù một báo cáo năm 2024 của Quỹ Tiền tệ Quốc tế cho biết “không có bằng chứng rõ ràng” về vai trò của Việt Nam trong việc tạo điều kiện cho hàng xuất khẩu của Trung Quốc sang Mỹ, nhưng quản lý Zhang thừa nhận rằng ông đã thấy điều này xảy ra.

“Một số khách hàng của chúng tôi bao gồm cả những người bán ván sàn hoặc máy đúc đang thực hiện giao dịch trung chuyển, liên quan đến xuất khẩu sang Mỹ”, ông nói.

Bộ Công Thương Việt Nam đã ra lệnh cho các cơ quan chức năng thắt chặt kiểm soát nguồn gốc hàng hóa để tránh bị các đối tác thương mại trừng phạt sau khi Mỹ đe dọa áp thuế, theo một tài liệu mà AFP xem vào ngày 22/4.

Một doanh nhân ở Bắc Ninh cho biết sự gia tăng đầu tư từng tạo ra tình trạng thiếu hụt lao động, nhưng tình hình của nhân viên người Việt tại các công ty Trung Quốc hiện không chắc chắn.

Hung – kiếm được khoảng 7 triệu đồng một tháng nhờ làm việc tại một công ty Trung Quốc sản xuất các bộ phận bên ngoài cho màn hình máy tính để bàn – cho biết giờ làm việc của anh đã bị cắt giảm.

“Chúng tôi đã ngừng làm thêm giờ”, người đàn ông 30 tuổi này nói, từ chối cung cấp họ tên đầy đủ. “Tôi không biết cuộc sống bây giờ sẽ thế nào, vì rất khó để sống ở đây với số tiền tôi kiếm được”.

Ông Wang thừa nhận ông “lo lắng”. “Ban đầu, chúng tôi có kế hoạch nâng cấp một số thiết bị để phát triển lâu dài, nhưng… vì khoản đầu tư sẽ khá lớn, nên chúng tôi bây giờ hơi do dự “, ông nói.

Theo:

https://www.france24.com/en/live-news/20250424-chinese-business-in-vietnam-struggles-with-trump-tariffs-uncertainty