Trí tuệ nhân tạo (AI) được dự đoán là công nghệ có tác động to lớn, làm thay đổi mọi bước đi trong xã hội hiện đại. AI được ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực khác nhau, chẳng hạn như y tế, giáo dục, giao thông, an ninh … Một số công nghệ liên quan đến AI đã góp phần thay đổi thế giới kể từ năm 1995, như Wi-Fi, Bluetooth, trợ lý giọng nói … AI là một trong những yếu tố then chốt của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 và có tiềm năng phát triển vượt bậc trong tương lai.
Đoạn văn trên được viết bởi chatbot Bing của Microsoft – dùng chung công nghệ với chatbot nổi tiếng ChatGPT – khi được hỏi về cách mà công nghệ AI có thể thay đổi thế giới. Nó cho thấy tiềm năng khổng lồ của công nghệ AI tạo sinh (generative AI), đồng thời cũng bộc lộ những vấn đề mà công nghệ này đang gặp phải.
Microsoft tích hợp công nghệ của OpenAI vào máy tìm kiếm Bing của mình.
AI tạo sinh là dạng công nghệ AI mới, có khả năng tạo ra những nội dung tương đối phức tạp dựa trên các yêu cầu đơn giản của người dùng. ChatGPT – một chatbot có thể tạo ra những văn bản như bài tiểu luận, thơ hoặc thậm chí là mã máy tính – dựa trên công nghệ AI tạo sinh do OpenAI phát triển. Không chỉ văn bản, một số phần mềm AI khác thậm chí còn có thể tạo ra những hình ảnh hoàn toàn mới theo yêu cầu của người dùng, chẳng hạn như: “Vẽ một con bò trong vũ trụ”.
Khi đọc qua đoạn văn đầu tiên của bài viết này, người đọc khó có thể nhận ra rằng đây là một đoạn văn do AI tạo ra. Văn phong của nó cực kì giống người – điều đã giúp ChatGPT gây cơn sốt trên toàn cầu kể từ đầu năm 2023.
Nhưng nếu đọc kỹ, có thể thấy rằng câu trả lời mắc một lỗi nghiêm trọng về sự thật. Máy trả lời của Bing nói rằng các công nghệ như Wi-Fi và Bluetooth có liên quan đến AI. Điều này hoàn toàn sai sự thật, khi nó hiểu nhầm một bài viết trên mạng nói rằng Wi-Fi, Bluetooth, AI và các công nghệ khác đã góp phần thay đổi thế giới kể từ năm 1995.
Khi AI tạo sinh làm mờ ranh giới giữa người và máy, một viễn cảnh tưởng như chỉ có trong các bộ phim khoa học viễn tưởng được vẽ ra: một cỗ máy có khả năng lập luận và sáng tạo như con người.
Một tác phẩm do AI vẽ ra nhờ tổng hợp các tác phẩm của con người.
Tuy nhiên, theo Clément Stenac của tạp chí Forbes, các nền tảng AI tạo sinh chỉ chứng minh một điều: con người cũng không quá phức tạp. Không phải các nền tảng này có nhận thức hay ý thức độc lập, mà là con người quá dễ đoán. Điều đó cho phép AI tạo sinh bắt chước một cách rất giống con người. Ví dụ, công nghệ tạo hình ảnh bằng AI có thể tạo ra một hình ảnh kết hợp phong cách của nhiều nghệ sĩ, nhưng đây không phải là sự sáng tạo đích thực.
Về tiềm năng kinh tế, các công ty công nghệ rõ ràng cho rằng công nghệ AI mới có thể mang lại cho họ rất nhiều lợi ích. Đó là lý do vì sao họ đổ hàng tỷ USD vào nghiên cứu AI, bao gồm việc Microsoft thông báo rót 10 tỷ USD vào OpenAI hồi đầu năm nay.
Tuy nhiên, đây có thể không phải là lần đầu tiên Thung lũng Silicon đổ xô vào một lĩnh vực nào đó và thổi phồng tiềm năng của nó lên quá mức.
Trong những năm gần đây, thực tế ảo (VR) là một trong những công nghệ được kỳ vọng nhiều nhất. Từng được cho là sẽ thay đổi các lĩnh vực như giải trí, giáo dục và giao tiếp, nhưng VR vẫn chưa giải quyết được nhiều vấn đề như chi phí cao, chất lượng hình ảnh kém, thiếu nội dung …
Meta – công ty mẹ của Facebook – đã đầu tư mạnh mẽ vào vụ trũ ảo (metaverse) trong những năm gần đây, hy vọng biến nó thành một phiên bản VR của Internet. Nhưng cho đến nay, các dấu hiệu đều cho thấy khoản đầu tư này đang thất bại, khi lượng người dùng metaverse của công ty rất thấp và hệ sinh thái nghèo nàn. Gần đây, khi tình hình kinh tế khó khăn ảnh hưởng đến môi trường kinh doanh chung, Meta buộc phải cắt giảm chi phí trong nhiều mảng, bao gồm cả metaverse.
Công nghệ thực tế ảo từng bị Thung lũng Silicon thổi phồng quá mức.
Một ví dụ khác là công nghệ chuỗi khối (blockchain). Đây là công nghệ đứng sau các đồng tiền mã hóa như Bitcoin. Nó có thể được hiểu là một cách xác minh và lưu trữ hồ sơ các giao dịch dựa trên mạng lưới máy tính phi tập trung. Trong nhiều năm, blockchain được kỳ vọng là một công nghệ mang tính cách mạng cho nhiều ngành nghề như tài chính, chuỗi cung ứng, y tế …
Nhưng cho đến nay, rất ít các công ty không liên quan đến tiền mã hóa sử dụng blockchain. Nhiều dự án blockchain bị bỏ ngang hoặc thất bại. Blockchain có vẻ như là một giải pháp đang tìm kiếm một vấn đề phù hợp.
In 3D cũng là một công nghệ từng bị thổi phồng quá mức. Nó từng được cho là có khả năng thay thế cho sản xuất hàng loạt và đảo ngược quá trình toàn cầu hòa. Tuy nhiên, những vấn đề như tốc độ, chi phí, chất lượng và sự phức tạp trong thiết kế khiến nó vẫn không thay thế được những quy trình sản xuất truyền thống.
Ngay bây giờ, công nghệ AI tạo sinh đã cho thấy những rủi ro trông thấy, bao gồm việc thường xuyên đưa ra những câu trả lời không đúng sự thật như trong ví dụ ở đầu bài viết này.
Các vấn đề khác bao gồm rủi ro về luật bản quyền, khi mà AI có thể sử dụng các tác phẩm của các nhà sáng tạo để tạo ra nội dung “mới” mà không được phép của những nhà sáng tạo đó.
Ngay cả khi công nghệ AI có thể thay đổi xã hội loài người như mạng Internet từng làm, một tỷ lệ lớn các công ty AI sẽ thất bại. Một nghiên cứu cho thấy khoảng 48% các công ty Internet từng niêm yết cổ phiếu công khai ở Mỹ phá sản từ năm 1997 đến năm 2004, mặc dù những công ty Internet như Amazon hay Meta đã phát triển trở thành những công ty giá trị nhất thế giới.
Trong tương lai, những nguy cơ mới có thể lộ ra với AI mà hiện không ai có thể biết hoặc dự đoán được. Khi nhựa được phát minh, ai có thể đoán được rằng khả năng chống phân hủy – một trong những tính chất hữu dụng nhất của nó – lại trở thành một trong những nhược điểm lớn nhất của nó ngày nay?
