Bắc Kinh công bố ngày càng ít dữ liệu, việc đánh giá kinh tế Trung Quốc khó hơn

Chính quyền Trung Quốc đã ngừng công bố hàng trăm điểm dữ liệu, khiến các nhà nghiên cứu và nhà đầu tư khó đánh giá tình hình hơn khi nền kinh tế nước này đang ở một thời điểm nhạy cảm.

Cách đây không lâu, bất kỳ ai cũng có thể xem nhiều dữ liệu chính thức từ Trung Quốc. Sau đó, chúng bắt đầu biến mất.

Các thước đo doanh số bán đất, dữ liệu đầu tư nước ngoài và chỉ số thất nghiệp đã biến mất trong những năm gần đây. Dữ liệu về hỏa táng và chỉ số niềm tin kinh doanh cũng bị cắt bỏ. Ngay cả sản lượng nước tương cũng không còn nữa.

Tổng cộng, giới chức Trung Quốc đã ngừng công bố hàng trăm điểm dữ liệu từng được các nhà nghiên cứu và nhà đầu tư sử dụng, theo phân tích của Wall Street Journal.

Trong hầu hết các trường hợp, chính quyền Trung Quốc không đưa ra bất kỳ lý do nào để chấm dứt hoặc không công bố dữ liệu. Nhưng những dữ liệu này biến mất khi nền kinh tế lớn thứ hai thế giới đang vấp ngã dưới sức nặng của nợ quá mức, thị trường bất động sản sụp đổ và những rắc rối khác – thúc đẩy các nỗ lực mạnh tay của chính quyền nhằm kiểm soát câu chuyện về nền kinh tế.

Cục Thống kê Quốc gia Trung Quốc đã ngừng công bố một số số liệu liên quan đến tình trạng thất nghiệp ở khu vực thành thị trong những năm gần đây. Sau khi một người dùng ẩn danh trên trang web của cục hỏi tại sao một trong những điểm dữ liệu đó lại biến mất, cục chỉ nói rằng bộ cung cấp dữ liệu này đã ngừng chia sẻ dữ liệu.

Nguồn: Cục Thống kê Quốc gia Trung Quốc. Biểu đồ: Jason French/Wall Street Journal.

Dữ liệu biến mất khiến người ta khó biết tình hình ở Trung Quốc hơn vào một thời điểm quan trọng, khi chiến tranh thương mại giữa Washington và Bắc Kinh dự kiến sẽ ảnh hưởng nặng nề đến Trung Quốc và làm suy yếu tăng trưởng toàn cầu. Thương mại với Mỹ giảm đã dẫn đến đóng cửa sản xuất và giảm việc làm.

Luôn khó biết chính xác tăng trưởng của Trung Quốc. Từ lâu, nhiều nhà kinh tế đã đặt câu hỏi về độ tin cậy của dữ liệu GDP Trung Quốc và mức độ lo ngại đã tăng gần đây. Dữ liệu chính thức cho thấy tăng trưởng GDP 5% năm ngoái và 5,2% năm 2023, nhưng một số người ước tính rằng Bắc Kinh đã phóng đại dữ liệu tới 2-3 điểm phần trăm.

Các nhà kinh tế, để có được cái mà họ coi là đánh giá thực tế hơn về tăng trưởng của Trung Quốc, đã chuyển sang những nguồn khác như doanh thu phòng vé, dữ liệu vệ tinh về cường độ ánh sáng ban đêm, tỷ lệ hoạt động của các nhà máy xi măng và sản lượng điện của các công ty điện lớn. Một số người phân tích dữ liệu vị trí từ dịch vụ bản đồ do các doanh nghiệp tư nhân như Baidu điều hành để đánh giá hoạt động kinh tế.

Một nhà kinh tế nói rằng ông đánh giá sức khỏe của ngành dịch vụ Trung Quốc bằng cách đếm số tin về chủ phòng tập thể dục và thẩm mỹ viện đột ngột đóng cửa và bỏ trốn, mang theo phí thành viên của khách hàng.

Tình hình nền kinh tế

Đã có những câu hỏi về số liệu GDP của Trung Quốc từ nhiều năm trước. Năm 2007, cựu Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường từng nói với đại sứ Mỹ rằng dữ liệu GDP của một tỉnh mà ông quản lý khi đó là “do con người tạo ra”, vì thế không đáng tin cậy, theo một bức điện tín ngoại giao bị rò rỉ của Mỹ. Ông nói rằng thay vào đó, ông theo dõi mức tiêu thụ điện, khối lượng vận chuyển hàng hóa bằng đường sắt và dư nợ vay ngân hàng mới.

Theo bức điện tín, ông đã tâm sự với đại sứ rằng số liệu GDP chính thức “chỉ để tham khảo”. Ông Lý qua đời vào tháng 10/2023.

Tăng trưởng GDP chính thức của Trung Quốc năm 2024 là 5%, đúng bằng mục tiêu mà chính phủ đã đặt ra. Các nhà kinh tế đã bác bỏ con số này trong trao đổi riêng tư, một người nói con số này sẽ đáng tin cậy hơn nếu chính quyền công bố số liệu thấp hơn. Họ lưu ý rằng doanh thu bán lẻ, hoạt động xây dựng và những dữ liệu khác vẽ ra một bức tranh yếu hơn đáng kể.

Ngân hàng Phần Lan và Capital Economics có những ước tính riêng của họ về GDP Trung Quốc. Nhìn chung, ước tính của họ biến động lớn hơn so với dữ liệu chính thức, và thấp hơn so với những gì Bắc Kinh công bố trong các quý gần đây.

Nguồn: Cục Thống kê Quốc gia Trung Quốc/Macrobond (GDP chính thức), Ngân hàng Phần Lan/Macrobond, Capital Economics. Biểu đồ: Andrew Barnett/Wall Street Journal.

Vào tháng 12/2024, nhà kinh tế Gao Shanwen thuộc một công ty tài chính do nhà nước sở hữu phát biểu tại một hội nghị ở Washington rằng tăng trưởng kinh tế Trung Quốc “có thể khoảng 2%” trong vài năm qua, bổ sung rằng “chúng ta không biết con số tăng trưởng thực sự của Trung Quốc”.

Lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình đã ra lệnh kỷ luật ông Gao và cấm ông phát biểu trước công chúng trong một thời gian không xác định. Hiệp hội Chứng khoán Trung Quốc đã cảnh báo các công ty môi giới vào cuối tháng 12 phải đảm bảo các nhà kinh tế của họ “đóng vai trò tích cực” trong việc thúc đẩy niềm tin của nhà đầu tư.

Cục thống kê Trung Quốc đã bảo vệ các hoạt động về dữ liệu của mình, nói rằng chất lượng dữ liệu đã được cải thiện trong những năm qua và họ đã thực hiện các bước để đảm bảo tính chính xác và điều tra bất kỳ hành vi sai trái nào trong quá trình thu thập.

Hồi tháng 2, Goldman Sachs đã đưa ra một cách khác để đo lường tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc dựa trên những dữ liệu như nhập khẩu, có thể được coi là đại diện cho chi tiêu trong nước. Ý tưởng của họ là dữ liệu thương mại được công bố thường xuyên và khó làm giả vì các đối tác thương mại của Trung Quốc cũng báo cáo những số liệu đó.

Cách làm đó đưa ra ước tính trung bình tăng trưởng của Trung Quốc năm 2024 là 3,7%. Sử dụng một phương pháp khác, công ty nghiên cứu Rhodium Group cho biết mức tăng trưởng năm 2024 là gần 2,4%.

Biến mất bí ẩn

Đảng Cộng sản Trung Quốc coi việc thể hiện hình ảnh ổn định là tối quan trọng, đặc biệt bây giờ, khi nhiều người trung lưu Trung Quốc lo lắng về tương lai và nước này đang bước vào một giai đoạn chưa có tiền lệ trong cuộc cạnh tranh với Mỹ.

Thông thường, dữ liệu biến mất liên quan đến những lĩnh vực có độ nhạy cảm cao hoặc gây đau đầu cho Bắc Kinh như thị trường bất động sản. Sự sụp đổ trong những năm gần đây của lĩnh vực này đã xóa sổ hàng tỷ USD tài sản của các hộ gia đình và gây ra các cuộc biểu tình từ những người mua nhà thất vọng.

Trong những năm bùng nổ, các doanh nghiệp phát triển bất động sản của Trung Quốc đã điên cuồng mua đất từ chính quyền địa phương với giá cao ngất ngưởng. Những giao dịch này đổ tiền vào kho bạc của chính quyền địa phương và báo hiệu các dự án trong tương lai, một động lực chính của nền kinh tế.

Suy thoái bắt đầu vào năm 2021, sau khi Bắc Kinh thắt chặt tín dụng cho lĩnh vực này. Với doanh số bán nhà giảm và các doanh nghiệp phát triển nhà phá sản, Viện nghiên cứu Beike của Trung Quốc đã công bố một báo cáo năm 2022 cho thấy tỷ lệ nhà bỏ trống trung bình tại 28 thành phố của Trung Quốc cao hơn mức trung bình ở Mỹ và những nơi khác – một dấu hiệu của tình trạng cung vượt cầu.

Báo cáo đã thu hút sự chú ý vì Trung Quốc không công bố tỷ lệ nhà ở bỏ trống chính thức và các nhà phân tích cố tìm hiểu xem các doanh nghiệp phát triển nhà đã xây quá nhiều đến mức nào. Vài ngày sau, Beike đã rút lại báo cáo và xin lỗi, nói rằng một số dữ liệu có lỗi. Các nhà phân tích cho rằng Beike rút dữ liệu do áp lực của chính phủ.

Dữ liệu chính thức cũng biến mất.

Số liệu cho thấy giá trị các giao dịch bán đất đã giảm mạnh 48% trong năm 2022 – một vấn đề lớn đối với các chính quyền địa phương đang ngập nợ, đột nhiên không có tiền để trả lương hay tiếp tục các dự án cơ sở hạ tầng. Dữ liệu này đã biến mất vào đầu năm 2023.

Nguồn: Cục Thống kê Quốc gia Trung Quốc. Biểu đồ: Jason French/Wall Street Journal.

Trong trường hợp này, vẫn có những nhà cung cấp dữ liệu tư nhân thu thập các giao dịch đất riêng lẻ ở cấp địa phương từ hồ sơ công khai.

Đến giữa năm 2023, thị trường việc làm ảm đạm của thanh niên trở thành một chủ đề phổ biến ở Trung Quốc. Nhiều sinh viên tốt nghiệp đại học không có việc làm. Các bài đăng lan truyền trên mạng xã hội cho thấy họ mặc mũ và áo choàng tốt nghiệp nằm bất động trên mặt đất, được nhiều người hiểu là một hình thức phản đối im lặng.

Khi đó, tỷ lệ thất nghiệp chính thức của thanh niên đạt kỷ lục 21,3%. Zhang Dandan – một nhà kinh tế của Đại học Bắc Kinh – đã gây chú ý khi nói rằng bà nghĩ tỷ lệ thất nghiệp thực sự của thanh niên Trung Quốc có thể lên tới 46,5%.

Vào tháng 8/2023, chính quyền tuyên bố ngừng công bố tỷ lệ thất nghiệp của thanh niên, nói rằng họ cần xem xét lại cách tính toán số liệu.

Nguồn: Cục Thống kê Quốc gia Trung Quốc. Biểu đồ: Jason French/Wall Street Journal.

5 tháng sau, Bắc Kinh bắt đầu công bố một chuỗi dữ liệu mới. Theo họ, tỷ lệ thất nghiệp thực của thanh niên là 14,9%.

Các quan chức cho biết chuỗi dữ liệu mới đã loại trừ gần 62 triệu người đang học toàn thời gian tại các trường đại học, không nên được tính là thất nghiệp. Nhưng các nhà kinh tế cho rằng lý do đó không hợp lý vì theo cách thống kê thông thường, bất kỳ ai đang chủ động tìm kiếm việc làm đều được xem là thất nghiệp, bao gồm cả sinh viên toàn thời gian.

Nhà đầu tư tháo chạy

Tháng 4/2024, thị trường chứng khoán Trung Quốc chao đảo khi những lo ngại về kinh tế gia tăng. Các nhà đầu tư nước ngoài đã bán tháo hơn 2 tỷ USD cổ phiếu Trung Quốc chỉ trong 2 tuần, khiến các nhà đầu tư cá nhân trong nước lo sợ.

Hai sàn giao dịch lớn của Trung Quốc tại Thượng Hải và Thâm Quyến đột ngột tuyên bố sẽ ngừng công bố dữ liệu thời gian thực về dòng tiền vào và ra của khối ngoại. Sàn Thượng Hải cho biết trong một tuyên bố rằng họ đang điều chỉnh các hoạt động của mình theo những thị trường quốc tế khác, không tiết lộ dữ liệu giao dịch thời gian thực của những nhóm nhà đầu tư cụ thể.

Sau khi chính quyền ngừng công bố dữ liệu thời gian thực vào giữa tháng 5, chỉ số chuẩn CSI 300 tiếp tục đi xuống trong 4 tháng liên tiếp, cho đến khi chính quyền công bố một loạt các biện pháp hỗ trợ nền kinh tế đang suy yếu của đất nước vào tháng 9.

Một số dữ liệu vẫn công khai nhưng khó tiếp cận hơn. Bắc Kinh đã thông qua một đạo luật vào năm 2021 yêu cầu các nhà cung cấp dữ liệu chỉ được phép cho truy cập một số thông tin nhất định từ Trung Quốc đại lục, chẳng hạn như dữ liệu đăng ký doanh nghiệp và hình ảnh vệ tinh.

Đầu năm 2023, nhà cung cấp dữ liệu Trung Quốc Wind Information bắt đầu hạn chế quyền truy cập của người dùng quốc tế đối với một số tập dữ liệu nhất định, chẳng hạn như số liệu mua sắm bán lẻ trực tuyến và hồ sơ đấu giá đất đai. Điều đó khiến một nhà kinh tế tại một ngân hàng nước ngoài ở Hong Kong bắt đầu thực hiện các chuyến đi mỗi cuối tuần đến thành phố lân cận Thâm Quyến để tải dữ liệu, nhà kinh tế này nói với Wall Street Journal.

Những con số khác cũng đã biến mất trong những năm gần đây: số liệu chính thức về dư nợ cuối năm của các công ty điều hành đường thu phí của Trung Quốc và số nhà đầu tư mới trên thị trường chứng khoán.

Trung Quốc cũng ngừng công bố dữ liệu hỏa táng quốc gia sau khi chấm dứt chính sách zero-Covid gây tranh cãi vào cuối năm 2022. Một số nhà phân tích ước tính động thái này có thể dẫn đến từ 1,3 triệu đến 2,1 triệu người chết. Chính phủ cũng kiểm duyệt thảo luận về tác động của virus trên mạng xã hội.

Tỷ lệ sinh thấp của đất nước là một gánh nặng kinh tế lớn – và một số dữ liệu chỉ ra điều đó cũng đã biến mất. Vào giữa thập niên 2000, nhà kinh tế Yi Fuxian đã đặt câu hỏi về tính chính xác của dữ liệu dân số Trung Quốc và lập luận rằng số mũi tiêm vắc xin phòng bệnh lao là thước đo tốt hơn về tăng trưởng dân số vì mọi trẻ sơ sinh ở Trung Quốc đều phải tiêm vắc xin.

Theo dữ liệu do viện nghiên cứu tư nhân Forward Business and Intelligence của Trung Quốc tổng hợp, năm 2020, 5,4 triệu mũi vắc xin này đã được tiêm. Bắc Kinh cho biết nước này ghi nhận 12,1 triệu ca sinh trong năm đó.

Một năm sau, Viện Kiểm soát Thực phẩm và Dược phẩm Quốc gia đã ngừng công bố dữ liệu hàng tuần về số mũi vắc xin phòng lao được tiêm, cùng với những dữ liệu vắc xin khác.

Một số thông tin biến mất mà lý do hoàn toàn bí ẩn. Dữ liệu ước tính kích thước nhà vệ sinh trường tiểu học đã ngừng công bố vào năm 2022, sau đó công bố trở lại vào tháng 2. Dữ liệu sản lượng nước tương biến mất vào tháng 5/2021 và vẫn chưa được công bố trở lại.

Theo:

https://www.wsj.com/world/china/china-economy-data-missing-096cac9a