Đăng nhập
Trang chủ
VNReport»Kinh tế»Doanh nghiệp»Các nhà máy ở Việt Nam và châu Á gặp khó trong thu hút lao động trẻ
Thứ 7, 23/11/2024 Youtube Link

Các nhà máy ở Việt Nam và châu Á gặp khó trong thu hút lao động trẻ

17:38 - 08/08/2023

Ở Việt Nam, Trung Quốc và các nước châu Á khác, thanh niên không hứng thú với việc làm công nhân nhà máy. Điều này gây nguy hiểm cho mô hình sản xuất chi phí thấp đã cung cấp một lượng hàng hóa giá rẻ khổng lồ cho người tiêu dùng trên khắp thế giới.

Một nơi làm việc có cửa sổ kính từ sàn đến trần, quán cà phê phục vụ trà matcha cùng các lớp học khiêu vũ và yoga miễn phí. Hàng tháng, người lao động tập trung trong các buổi xây dựng nhóm để uống bia, lái xe go-kart và chơi bowling.

Đây không phải là Google mà là một nhà máy may ở Việt Nam.

Theo tờ Wall Street Journal, Châu Á – công xưởng của thế giới – đang gặp một vấn đề lớn: Người trẻ tuổi không muốn làm việc trong các nhà máy. Đó là lý do vì sao nhà máy may này cố gắng làm cho công việc của mình hấp dẫn hơn, và các công ty phương Tây đang lo lắng về khả năng tiếp tục dựa vào lao động giá rẻ của khu vực để sản xuất hàng tiêu dùng chi phí thấp.

Trong 3 thập kỷ qua, mô hình sản xuất toàn cầu hóa dựa vào lao động giá rẻ ở châu Á đã cung cấp một lượng hàng hóa giá rẻ khổng lồ cho người tiêu dùng trên khắp thế giới, từ thời trang đến tivi màn hình phẳng. “Không còn nơi nào trên hành tinh này có thể cung cấp cho bạn điều bạn muốn”, theo Paul Norriss – nhà đồng sáng lập người Anh của nhà máy may UnAvailable tại TP HCM. “Mọi người sẽ phải thay đổi thói quen tiêu dùng của họ, và các thương hiệu cũng vậy”.

Ông Norriss cho biết người lao động trong những năm tuổi 20 – công nhân truyền thống của ngành may mặc – thường xuyên bỏ dở chương trình đào tạo của công ty ông. Những người ở lại thường chỉ làm việc một vài năm. Ông hy vọng làm cho công xưởng của mình sành điệu hơn sẽ tạo ra sự khác biệt. “Ai cũng muốn làm người nổi tiếng trên Instagram, nhiếp ảnh gia, nhà tạo mẫu hoặc làm việc ở quán cà phê”, ông nói.

Nhà máy UnAvailable ở TP HCM.

Nhà máy UnAvailable ở TP HCM.

Để đối phó với cuộc khủng hoảng, các nhà máy ở châu Á phải tăng lương và áp dụng những chiến lược có thể tốn kém để giữ chân công nhân, từ cải thiện nhà ăn cho đến xây trường mẫu giáo cho con cái của công nhân.

Trong năm nay, hãng đồ chơi Hasbro cho biết tình trạng thiếu lao động ở Việt Nam và Trung Quốc đẩy chi phí lên cao. Mattel – nhà sản xuất búp bê Barbie, có nhà máy lớn ở châu Á – cũng gặp khó với chi phí lao động cao hơn. Cả hai công ty đều tăng giá bán sản phẩm. Nike – sản xuất phần lớn giày của mình ở châu Á – hồi tháng 6 cho biết giá thành sản phẩm của họ tăng lên do chi phí lao động cao hơn.

Bắt đầu từ thập niên 1990, Trung Quốc và sau đó là những nước châu Á khác bắt đầu hội nhập vào nền kinh tế toàn cầu, biến những người nông dân nghèo trở thành công nhân trong các nhà máy sản xuất. Điều đó giúp giảm giá các mặt hàng tiêu dùng trên khắp thế giới.

Giờ đây, những nước này phải đối mặt với một vấn đề mang tính thế hệ. Người lao động trẻ – được giáo dục tốt hơn cha mẹ mình và quen sử dụng những trang mạng xã hội như Instagram hay TikTok – không muốn sự nghiệp của mình nằm trọn trong bốn bức tường nhà máy.

Để thu hút và giữ chân công nhân trẻ, UnAvailable mở một quán cà phê và cung cấp lớp học yoga và khiêu vũ miễn phí.

Để thu hút và giữ chân công nhân trẻ, UnAvailable mở một quán cà phê và cung cấp lớp học yoga và khiêu vũ miễn phí.

Sự thay đổi nhân khẩu học cũng đóng một vai trò nhất định. Người trẻ tuổi ở châu Á đang có ít con hơn và ở độ tuổi muộn hơn so với cha mẹ mình, nghĩa là họ chịu ít áp lực hơn phải kiếm một thu nhập ổn định ở những năm tuổi 20. Lĩnh vực dịch vụ đang bùng nổ mang đến những công việc ít mệt mỏi hơn như nhân viên cửa hàng trong trung tâm thương mại và lễ tân tại khách sạn.

Vấn đề đặc biệt nghiêm trọng ở Trung Quốc, nơi tỷ lệ thất nghiệp của thanh niên thành thị lên tới 21% trong tháng 6 mặc dù các nhà máy thiếu lao động. Các công ty đa quốc gia đã và đang chuyển sản xuất từ Trung Quốc sang những nước như Malaysia, Indonesia, Việt Nam và Ấn Độ. Các chủ nhà máy ở những nước này cho biết họ cũng đang gặp khó khăn trong việc thu hút lao động trẻ.

Theo dữ liệu từ Tổ chức Lao động Quốc tế của Liên Hợp Quốc, tiền lương công nhân nhà máy trung bình ở Việt Nam tăng hơn gấp đôi kể từ năm 2011, lên 320 USD (7,6 triệu đồng)/tháng. Tại Trung Quốc, tiền lương công nhân trung bình tăng 122% từ năm 2012 đến năm 2021.

Đầu năm nay, Nguyễn Anh Tuấn – 25 tuổi với học vấn tốt nghiệp THPT – bỏ công việc thợ máy tại một nhà máy sản xuất phụ tùng ô tô ở ngoại thành Hà Nội để làm tài xế xe máy cho Grab. Anh chở khách với mức lương theo giờ thấp hơn lương ở nhà máy, nhưng nói rằng sự thay đổi là đáng giá vì anh hiện là chủ của chính mình.

“Những người giám sát của tôi thường đưa ra những nhận xét rất khó chịu, khiến tôi căng thẳng”, anh nói về 3 năm làm việc tại nhà máy. Anh nói rằng anh chỉ muốn quay lại làm việc tại nhà máy nếu lương tăng gấp đôi so với mức lương cũ khoảng 10 triệu.

Một số thanh niên Việt Nam thà chạy xe ôm còn hơn làm công nhân.

Một số thanh niên Việt Nam thà chạy xe ôm còn hơn làm công nhân.

Trước đây, các doanh nghiệp quốc tế có thể chỉ đơn giản là chuyển đến những nước ít tốn kém hơn. Điều đó không còn dễ dàng nữa. Có những nước ở Châu Phi và Nam Á có lực lượng lao động lớn, nhưng nhiều nơi không ổn định về chính trị, hoặc thiếu cơ sở hạ tầng tốt và lực lượng lao động có đào tạo.

Các thương hiệu quần áo ngậm trái đắng khi mở rộng sang Myanmar và Ethiopia để rồi bị gián đoạn bởi tình trạng bất ổn và nội chiến. Bangladesh từng là một địa điểm đáng tin cậy để sản xuất quần áo, nhưng những chính sách thương mại kìm hãm và tắc nghẽn ở các cảng khiến nước này không thể phát triển hơn.

Ấn Độ có dân số khổng lồ và những công ty muốn rời Trung Quốc đang mở rộng ở đó. Nhưng ngay cả ở đây, họ cũng gặp một số khó khăn trong việc giữ chân công nhân trẻ. Nhiều thanh niên thích cuộc sống nông trại được hỗ trợ nhờ các chương trình phúc lợi của nhà nước hoặc chọn công việc tự do ở các thành phố hơn là sống trong ký túc xá của nhà máy ở khu công nghiệp. Những kỹ sư được đào tạo rời nhà máy để làm trong ngành công nghệ thông tin.

Các chủ nhà máy châu Á đang cố gắng làm công việc trở nên hấp dẫn hơn, bao gồm trợ cấp cho trường mẫu giáo và tài trợ cho chương trình đào tạo kỹ thuật. Một số nhà máy chuyển đến vùng nông thôn, nơi người dân sẵn sàng lao động chân tay hơn, nhưng điều này khiến họ xa cảng và các nhà cung cấp hơn, đồng thời buộc họ phải thích nghi với cuộc sống nông thôn, bao gồm cả việc công nhân vắng mặt trong mùa thu hoạch.

Christina Chen – chủ sở hữu người Đài Loan của một nhà sản xuất đồ nội thất – quyết định chuyển nhà máy của mình ra khỏi miền nam Trung Quốc cách đây 4 năm với hy vọng việc tuyển dụng sẽ dễ dàng hơn. Đầu tiên, bà xem xét các khu công nghiệp gần TP HCM, nhưng nghe nói về tỷ lệ luân chuyển công nhân cao và lương tăng vọt. Thay vào đó, bà mở nhà máy ở miền Bắc Việt Nam. Công nhân thường ở độ tuổi 40-50 và không đọc sõi, đòi hỏi công ty phải giải thích công việc bằng lời nói và minh họa trực quan. Nhưng lực lượng lao động này lại ổn định hơn, bà cho biết.

Christina Chen di chuyển địa điểm sản xuất của công ty mình từ Trung Quốc đến miền Bắc Việt Nam 4 năm trước.

Christina Chen di chuyển địa điểm sản xuất của công ty mình từ Trung Quốc đến miền Bắc Việt Nam 4 năm trước.

Tình hình lao động hiện khác nhiều so với 2 thập kỷ trước, khi mà một công ty chỉ cần mở cổng nhà máy là có một dòng người đến xin việc.

Năm 2001, Nike cho biết hơn 80% công nhân nhà máy của họ sống ở châu Á, điển hình là người 22 tuổi, độc thân và lớn lên ở nông thôn. Ngày nay, độ tuổi trung bình của công nhân Nike tại Trung Quốc là 40 và ở Việt Nam là 31, một phần là do các nước châu Á đang già đi nhanh chóng.

Maxport Limited Việt Nam – một nhà cung cấp của Nike thành lập vào năm 1995 – chứng kiến sự cạnh tranh tuyển công nhân ngày càng gay gắt. Công ty cố gắng cải thiện cảnh quan nhà máy và tăng cường đạo tạo công nhân trẻ để họ thăng tiến và trở thành giám sát, nhưng vẫn khó thu hút thanh niên. Công ty phải chấm dứt một chương trình đào tạo học sinh tốt nghiệp THPT một phần vì quá ít người chấp nhận công việc sau khi hoàn thành chương trình. Khoảng 90% công nhân của Maxport từ 30 tuổi trở lên.

Lovesac – một nhà sản xuất đồ nội thất có trụ sở ở Mỹ – cho biết lực lượng lao động của họ tại Trung Quốc đang già đi và khó tìm công nhân trẻ để lấp chỗ trống. CEO Shawn Nelson cho biết thanh niên ở những nơi như Trung Quốc và Việt Nam có điện thoại thông minh và hòa nhập với văn hóa toàn cầu nên ít quan tâm đến công việc ở nhà máy. “Họ thà làm việc trong một cửa hàng còn hơn”, ông nói. Công ty đang có kế hoạch chuyển một số hoạt động sang Mỹ. Cuối năm nay, họ dự định bắt đầu sản xuất ghế tại một nhà máy tự động hóa ở bang Bắc Carolina.

Khi các nhà máy châu Á tự động hóa, nhiều công ty gặp khó trong việc tìm kiếm công nhân có khả năng vận hành máy móc tiên tiến. Các nhà quản lý cho biết không có đủ thanh niên quan tâm đến cơ khí, và người quan tâm thì nhảy sang những nghề khác.

Công nhân sản xuất giày xuất khẩu tại một nhà máy ở Hà Nội.

Công nhân sản xuất giày xuất khẩu tại một nhà máy ở Hà Nội.

Abhyuday Jindal – giám đốc điều hành của công ty sản xuất thép không gỉ Jindal Stainless của Ấn Độ – cho biết người lao động Gen Z thích công nghệ thông tin hơn và hầu hết đều “tìm kiếm công việc văn phòng, ngay cả khi được tuyển dụng cho các công việc kỹ thuật”.

Richard Jackson – giám đốc điều hành của JacksonGrant, một công ty tuyển dụng có trụ sở tại Thái Lan – cho biết: “Các nhà máy hoặc phải trả nhiều tiền hơn cho những kỹ năng họ muốn, hoặc chấp nhận năng lực thấp hơn mong đợi”.

Tại Malaysia – một trung tâm sản xuất chất bán dẫn và điện tử – các nhà máy đang bỏ yêu cầu mặc đồng phục, điều mà công nhân trẻ ghét, và thiết kế lại cơ sở. “Chúng tôi đang cố gắng làm cho các nhà máy của mình hấp dẫn hơn một chút, mở rộng những vách ngăn, thêm kính để có nhiều ánh sáng hơn, chơi nhạc, tạo ra môi trường kiểu Apple”, theo Syed Hussain Syed Husman – Chủ tịch Liên đoàn Người sử dụng lao động Malaysia.

Thanh niên từ các nước đang phát triển cũng đang tìm việc ở những nước phát triển, lấp đầy khoảng trống trong lực lượng lao động đang già đi tại đây.

Susi Susanti – 29 tuổi đến từ Indonesia – cho biết cô từng thử làm công nhân sau khi tốt nghiệp trung học. Cô ghét bị quản lý gây áp lực phải làm việc nhanh hơn trong hai công việc tại một nhà máy điện tử và một nhà máy sản xuất giày. Cô nói với mẹ mình rằng cô phải làm một cái gì đó khác. Một khóa đào tạo 6 tháng dạy cho cô tiếng Quan Thoại cơ bản, và cô làm việc chăm sóc cho một cặp vợ chồng già ở Đài Loan. Cô nói rằng công việc này trả lương cao gấp 3 lần so với làm công nhân ở quê, và đỡ mệt mỏi hơn.

Tags:

Tin liên quan

Xuất khẩu thép của Việt Nam giảm trong 8 tháng đầu năm, đặc biệt là sang Trung Quốc.
Xuất khẩu thép sang Trung Quốc giảm mạnh
Bộ Công Thương cho biết việc đồ gỗ nhập khẩu từ Trung Quốc tăng đáng kể gây thiệt hại cho sản xuất trong nước.
Việt Nam áp thuế chống bán phá giá với đồ gỗ Trung Quốc
Nhà máy mới ở Việt Nam có thể giúp Trina tăng lượng xuất khẩu sang Mỹ.
Nhà sản xuất tấm quang năng Trung Quốc muốn đầu tư 400 triệu USD xây nhà máy ở Việt Nam
Thị trường bán lẻ Việt Nam dự kiến đạt quy mô 350 tỷ USD vào năm 2025.
Nhà đầu tư nước ngoài đổ vào thị trường bán lẻ Việt Nam

Tin mới nhất

Đầu Tư Tiết Kiệm - Trang tin về đầu tư
Quên mật khẩu

© 2021 Bản quyền thuộc về VNREPORT
Follow VNREPORT Youtube
Giấy phép thiết lập mạng xã hội trên mạng số 330/GP-BTTTT do Bộ Thông tin truyền thông cấp ngày 02/06/2021
Người đại diện: Văn Lê Hằng
Đơn vị chủ quản:
Công ty TNHH Truyền thông Đa phương tiện DigiMove
Trụ sở: số 5A, Ngõ 256, Mễ Trì Thượng, Mễ Trì, Quận Nam Từ Liêm, Hà Nội
Điện thoại: (024) 3205.2389
Liên hệ nội dung: digimove.vn@gmail.com
Liên hệ quảng cáo: (024) 3205.2389