Cách Tổng thống Argentina kiểm soát thành công lạm phát ở nơi giá cả từng tăng 200% một năm

Trong năm đầu tiên làm Tổng thống, Javier Milei đã kiểm soát được lạm phát nhờ các biện pháp thắt lưng buộc bụng như cắt giảm trợ cấp chính phủ và sa thải hàng chục nghìn công chức. Giờ đây, ông muốn đưa kinh tế Argentina tăng trưởng qua các chính sách thị trường tự do bao gồm tư nhân hóa doanh nghiệp nhà nước và bãi bỏ quy định.

Khi Tổng thống Javier Milei nhậm chức cách đây một năm, các siêu thị ở Argentina tăng giá gần như hàng ngày. Các gia đình trung lưu cố gắng tiêu từng đồng peso của mình nhanh nhất có thể khi đất nước trải qua lạm phát 211% trong năm 2023.

Sự phẫn nộ của người dân về nền kinh tế đã thúc đẩy sự trỗi dậy của ông Milei, một nhà kinh tế và cựu bình luận viên truyền hình. Ông đã tranh cử bằng lới hứa “dùng cưa máy” để giảm mạnh quy mô chính phủ, tư nhân hóa doanh nghiệp nhà nước và bãi bỏ quy định để đưa Argentina thoát khỏi tình trạng trì trệ kinh tế đã kéo dài nhiều năm.

Những công việc đó từng được xem là bất khả thi. Sự thiếu kinh nghiệm làm việc trong chính phủ, kiểu tóc bù xù, đàn chó nhân bản, những phát biểu gây sốc và niềm tin như tôn giáo vào thị trường tự do của ông gây ra nhiều nghi ngờ ở một đất nước từng có nhiều cuộc cải cách kinh tế thất bại.

Tổng thống Argentina Javier Milei sử dụng cưa máy làm biểu tượng cho chủ trương cắt giảm chi tiêu chính phủ. Ảnh: AP.

Khi lên nắm quyền, ông Milei đã thực hiện một loạt các biện pháp thắt lưng buộc bụng, bao gồm cắt giảm trợ cấp năng lượng và giao thông, xóa sổ 10 bộ chính phủ, sa thải 10% tương đương khoảng 30.000 nhân viên khu vực công, tạm dừng các dự án cơ sở hạ tầng công cộng và đóng băng tiền lương và lương hưu của công chức.

Những chính sách này ban đầu đã khiến thất nghiệp và nghèo đói tăng, cũng như suy thoái sâu hơn. Nhưng giờ đây, bắt đầu xuất hiện những dấu hiệu cho thấy nền kinh tế yếu kém lâu năm của Argentina đang trở về một quỹ đạo bình thường hơn.

Lạm phát theo tháng đã giảm mạnh, xuống còn 2,4% trong tháng 11 – thấp nhất trong 4 năm – từ mức đỉnh 25,5% tháng 12/2023. Trái phiếu chính phủ tăng giá. Khoảng cách giữa tỷ giá USD chợ đen và chính thức giảm đến 44%. Chỉ số rủi ro quốc gia của Argentina – một thước đo nguy cơ vỡ nợ – rơi xuống thấp nhất 5 năm.

“Lạm phát đã giảm nhanh hơn mọi người dự kiến”, theo Ignacio Labaqui, một nhà phân tích cấp cao tại công ty tư vấn rủi ro Medley Global Advisors có trụ sở tại Buenos Aires. “Đó là minh chứng cho câu chuyện của ông ấy và duy trì sự ủng hộ cho ông ấy”.

Lạm phát theo năm vẫn ở mức 166% vì giá cả tăng cao trong những tháng đầu năm 2024 khi ông Milei thừa hưởng nền kinh tế từ chính phủ cánh tả theo chủ nghĩa Peron của cựu Tổng thống Alberto Fernández. Nhưng người dân Argentina để ý nhiều hơn đến lạm phát theo tháng, và sự sụt giảm mạnh của chỉ số này là dấu hiệu cho thấy “liệu pháp sốc” của ông Milei đang có hiệu quả.

“Năm ngoái, đó là một cú sốc đối với hệ thống, tôi không thể theo kịp giá cả”, Jazmin Quintana, một nhân viên quán ăn 34 tuổi, cho biết. “Tôi không nói rằng tôi thích ông này, tôi thấy tính cách của ông ta rất kỳ lạ và hung hăng, nhưng tôi thừa nhận rằng nếu ông ta tiếp tục con đường này, tôi sẽ rất vui”.

Tỷ lệ lạm phát theo tháng của Argentina. Biểu đồ: The Spectator.

Đồng peso mạnh hơn cũng thúc đẩy niềm tin. Giá USD trên thị trường chợ đen đã giảm kể từ tháng 7, thu hẹp khoảng cách với tỷ giá chính thức hiện là 980 peso đổi 1 USD.

Sau 12 năm thâm hụt ngân sách, chính phủ Argentina lần đầu tiên có thặng dư nhờ hàng loạt các biện pháp cắt giảm chi tiêu công – mà ông Milei cho biết đã thu hẹp 1/3 quy mô chính phủ. Chúng cũng khiến tỷ lệ nghèo ở Argentina tăng lên 52,9% vào nửa đầu năm nay, từ 41,7% cuối năm ngoái, và kinh tế suy thoái sâu hơn với GDP giảm 3,5% năm nay sau khi giảm 1,6% năm ngoái, theo ước tính của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF).

Nhưng điều đáng ngạc nhiên là không xảy ra tình trạng bất ổn xã hội diện rộng mà phe đối lập cánh tả đã đe dọa.

Việc tỷ lệ ủng hộ ông vẫn giữ ở mức khoảng 50% cũng là dấu hiệu cho thấy người dân Argentina mong muốn thay đổi như thế nào sau nhiều năm khủng hoảng.

Nhiều người cho rằng sự bình ổn xã hội là nhờ vào khả năng quản lý kỳ vọng của ông Milei. Ông đã cảnh báo rằng tình hình sẽ tệ hơn trước khi tốt lên.

Hiện nay, nhờ những dấu hiệu khởi sắc, niềm tin của người Argentina về nền kinh tế đã lên cao nhất gần 10 năm. Một cuộc khảo sát của Gallup cho thấy 41% người trả lời nói rằng nền kinh tế đang cải thiện, tăng từ 25% năm 2023. Tỷ lệ người cảm thấy mức sống của mình tốt lên là 53% – đạt đa số lần đầu tiên kể từ năm 2015.

Không chỉ có người dân kỳ vọng cao hơn. IMF dự báo tăng trưởng GDP năm 2025 của Argentina sẽ đạt 5%.

Để thực hiện lời hứa biến nền kinh tế bị bóp nghẹt bởi quy định thành một trong những nền kinh tế tự do nhất thế giới, ông Milei cần dỡ bỏ được kiểm soát ngoại hối. Điều đó đòi hỏi phải có nguồn tiền mặt mới hoặc một khoản vay mới từ IMF.

Các nhà đầu tư nước ngoài cũng như IMF, nơi Argentina nợ 44 tỷ USD, đã tỏ ra phấn khích về những thay đổi của ông Milei. Nhưng họ vẫn thận trọng với bài học từ cuộc vỡ nợ năm 2001 của nước này.

Tổng thống Argetina Javier Milei có mối quan hệ thân thiết với Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump. Ảnh: Carlos Barria/Reuters.

Ông Milei hy vọng sẽ hưởng lợi từ mối quan hệ thân thiết của mình với Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump và tỷ phú công nghệ Elon Musk. Với tư cách là người đứng đầu cổ đông lớn nhất của IMF, năm 2018, ông Trump đã đóng vai trò quan trọng trong việc Argentina có được gói vay kỷ lục 56 tỷ USD.

Ba người đã ăn tối và khiêu vũ cùng nhau tại câu lạc bộ Mar-a-Lago của ông Trump vào tháng trước. Ông Milei tuyên bố các chính sách “chính phủ nhỏ” của mình – bao gồm việc bãi bỏ 1 đến 5 quy định mỗi ngày – đã truyền cảm hứng cho ông Trump và ông Musk lập Bộ Hiệu quả Chính phủ Mỹ (DOGE).

Ông Trump đã gọi ông Milei là “tổng thống yêu thích” của mình và ông Milei là nhà lãnh đạo nước ngoài đầu tiên gặp ông Trump sau cuộc bầu cử ngày 5/11. Ông Milei đã ca ngợi việc ông Musk mua X “cứu loài người” thông qua bảo vệ tự do ngôn luận.

Tuần trước, tổ chức vận động chính trị CPAC của Mỹ đã tổ chức hội nghị ở Buenos Aires, nơi ông Milei và các nhân vật chính trị cánh hữu đến từ nhiều nước chỉ trích chủ nghĩa xã hội, ca ngợi ông Trump và cam kết chiến đấu chống lại chủ nghĩa “woke” toàn cầu.

“Những cơn gió mới của tự do đang quét qua thế giới”, ông tuyên bố.