VNReport»Kinh tế»Doanh nghiệp»Lao động nước ngoài tránh Nhật Bản vì đồng yen giảm giá

Lao động nước ngoài tránh Nhật Bản vì đồng yen giảm giá

12:07 - 17/10/2022

Nhật Bản không còn hấp dẫn đối với người lao động từ các nước đang phát triển như Việt Nam và Philippines khi đồng yên lao dốc và khiến giá trị đồng lương ở Nhật Bản giảm mạnh.

Việc đồng yên giảm mạnh so với đồng USD và các đồng tiền khác đang khiến Nhật Bản trở nên kém hấp dẫn hơn đối với lao động nước ngoài, vào thời điểm mà mức lương trung bình của lao động Nhật Bản tính theo đồng USD giảm 40% trong thập kỷ qua.

Chênh lệch lương ngày càng thu hẹp với các nước châu Á mới nổi khiến các ngành xây dựng và điều dưỡng của Nhật Bản gặp khó khăn đặc biệt trong việc thuê lao động mà họ cần.

Vào năm 2019, một tổ chức phi lợi nhuận có trụ sở tại Tokyo chuyên đào tạo các kỹ sư xây dựng Việt Nam muốn làm việc tại Nhật Bản nhận được số đơn đăng ký một khóa học nhiều hơn gấp 5 lần so với con số 50 suất mà họ có. Vào mùa thu này, họ dự báo không lấp đầy 50 vị trí tương tự cho một khóa học mới.

Nguyên nhân chính khiến ngày càng ít người lao động quan tâm đến chương trình đào tạo là do đồng yên giảm giá mạnh. Đồng tiền Nhật Bản trong 2 năm qua đã giảm hơn 20% so với đồng Việt Nam. Trong khi các kỹ sư xây dựng nước ngoài ở Nhật Bản kiếm được mức lương trung bình hàng tháng khoảng 200.000 yên (33 triệu đồng) trong những năm gần đây, thì những người lao động có tay nghề cao trong lĩnh vực tương tự ở Việt Nam hiện có thể kiếm được khoảng 25 triệu đồng một tháng, nhờ mức tăng lương 10% đến 20% trong nước.

Một phụ nữ 23 tuổi người Philippines – vào mùa xuân năm nay bắt đầu làm việc tại một viện dưỡng lão ở tỉnh Gunma, phía tây bắc Tokyo – gửi 30.000 yên, tương đương 15% tiền lương hàng tháng, về quê nhà cho gia đình. Giờ đây, cô lo lắng về giá trị kiều hối của mình đang giảm mạnh.

“Khi giá trị của đồng yên giảm, nhiều người lao động đến Úc và các quốc gia khác nơi mức lương cao hơn và nói tiếng Anh”, theo một quan chức cấp cao của đơn vị chuyên sắp xếp việc làm ở nước ngoài cho người lao động Philippines.

Sức hấp dẫn của Nhật Bản đối với lao động nước ngoài tiếp tục giảm khi đồng yên yếu đi và tiền lượng ở các nước châu Á khác tăng lên.

Sức hấp dẫn của Nhật Bản đối với lao động nước ngoài tiếp tục giảm khi đồng yên yếu đi và tiền lượng ở các nước châu Á khác tăng lên.

Tiền lương ở Nhật Bản giảm mạnh tính theo đồng USD. Nếu quy đổi theo tỷ giá tháng 9, mức lương trung bình của người lao động Nhật Bản trong năm tài chính 2020 và 2021 thấp hơn 40% so với năm tài chính 2012.

Tiền lương ở Việt Nam và Philippines vẫn còn thấp so với ở Nhật Bản. Nếu mức lương trung bình tính theo USD trong lĩnh vực phi sản xuất của Nhật Bản là 100, thì lương ở Hà Nội và Manila là 20-30. Nhưng mức lương của kỹ sư xây dựng và điều dưỡng viên đã tăng lên 50 đến 70 ở cả 2 thành phố. Mức lương của khu vực phi sản xuất ở Singapore và Hong Kong đã vượt qua mức lương của Nhật Bản.

Theo một câu châm ngôn trong ngành nhân sự Nhật Bản, dòng lao động đến Nhật Bản bắt đầu giảm khi GDP đầu người của một nước đạt mức 7.000 USD. Ngoài ra, một khi GDP bình quân đầu người của các nước này vượt quá 10.000 USD, họ sẽ bắt đầu nhận lao động từ nơi khác. Đó là những gì Nhật Bản từng trải qua khi Trung Quốc đạt được những cột mốc này.

GDP đầu người của Việt Nam dự kiến​​ tăng từ khoảng 4.000 USD lên 7.000 USD trong khoảng 5 năm nữa. Nhưng sự lao dốc của đồng yên có thể làm giảm ngưỡng mà người lao động chọn ở lại trong nước.

Nhật Bản có 1,72 triệu lao động nước ngoài vào năm 2021, chiếm 2,5% dân số đang làm việc và gấp 2,5 lần so với một thập kỷ trước đó. Người Trung Quốc từng là nhóm lớn nhất nhưng đến năm 2020 bị thay thế bởi người Việt. Số lao động từ các nước kém phát triển hơn như Nepal đang tăng lên, nhưng sức hấp dẫn của Nhật Bản sẽ tiếp tục giảm khi đồng yên suy yếu và mức lương tăng ở những nơi khác.

Tình trạng thiếu lao động đặc biệt nghiêm trọng trong lĩnh vực xây dựng của Nhật Bản. Shogo Iwata – người đứng đầu Hiệp hội Nhà thầu Gia cố Nhật Bản – cho biết: “Công việc tại các công trường sẽ dừng lại trừ khi tiền lương được cải thiện”. Lao động nước ngoài chiếm tới 20% trong số các chuyên gia về thép gia cố. Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản ước tính rằng sẽ cần thêm 5 triệu lao động nước ngoài vào năm 2040 nếu Nhật Bản muốn đạt được mục tiêu tăng trưởng kinh tế của chính phủ.

Nhiều thực tập sinh và sinh viên nước ngoài đến Nhật Bản để học các kỹ năng mới thường làm những công việc có mức lương tối thiểu. Chính phủ đã đưa ra một chương trình mới để cung cấp cho người lao động nước ngoài mức lương tương đương với các đối tác Nhật Bản của họ, nhưng nhiều công ty chuyển sang dùng thực tập sinh kỹ thuật để giảm chi phí. Theo một chuyên gia, cần có một hệ thống tốt hơn để nâng lương cho người lao động nước ngoài vì mức lương của họ thấp hơn 25% so với trung bình toàn quốc.

Nhật Bản cần làm nhiều hơn cả việc tăng lương để thu hút lao động. Người lao động nước ngoài tại Nhật Bản trung bình phải trả thuế thu nhập 10%, cao hơn so với ở Việt Nam và Philippines.

Vào tháng 9, Fourth Valley Concierge – một dịch vụ nhân sự ở Tokyo – mở một cơ sở ở Nepal để cung cấp các khóa học tiếng Nhật cho điều dưỡng viên và những người lao động khác. Họ cũng có kế hoạch thành lập một tổng đài để cung cấp cho người nước ngoài lời khuyên về cuộc sống ở Nhật Bản.

“Thời đại người lao động nước ngoài đến Nhật Bản mà chúng ta không cần làm gì cả sẽ sớm kết thúc”, theo Yohei Shibasaki – người sáng lập và CEO của Fourth Valley. “Bây giờ, chúng ta phải thay đổi tâm lý và học cách tìm kiếm người lao động từ nước ngoài”.