Xuất khẩu gạo, rau quả tăng trưởng dù xuất khẩu chung giảm mạnh 5 tháng đầu năm

Gạo và rau quả là những điểm sáng trong bức tranh xuất khẩu u ám 5 tháng đầu năm 2023.

Trong khi kim ngạch xuất khẩu nhiều mặt hàng từ điện thoại, dệt may, sản phẩm gỗ đến thủy sản giảm mạnh trong 5 tháng đầu năm 2023, thì xuất khẩu gạo và rau quả lại tăng trưởng.

Theo Tổng cục Thống kê, tổng kim ngạch xuất khẩu từ tháng 1 đến tháng 5 đạt 136,17 tỷ USD, giảm 11,6% so với cùng kỳ năm ngoái. Nhiều mặt hàng giảm 2 chữ số như điện thoại giảm 16% hay dệt may giảm 17,8%.

Tuy nhiên, trái cây, gạo và một số sản phẩm thiết yếu khác là những điểm sáng trong bức tranh xuất khẩu u ám. Theo Hiệp hội Trái cây Việt Nam, xuất khẩu rau quả tăng 29% lên 1,9 tỷ USD, chủ yếu nhờ xuất khẩu sang Trung Quốc tăng. Trong số các thị trường rau quả hàng đầu, xuất khẩu sang Trung Quốc, Mỹ, Hà Lan và Malaysia tăng mạnh nhất. Riêng Trung Quốc chiếm 805 triệu USD giá trị xuất khẩu.

Xuất khẩu gạo tăng một phần nhờ các nước tăng cường dự trữ lương thực.

Xuất khẩu các mặt hàng thực phẩm chế biến như mì, bún ăn liền hay gia vị tăng 10-30%. Ông Nguyễn Anh Tuấn, Phó tổng giám đốc Công ty cổ phần thực phẩm Colusa – Miliket, cho biết xuất khẩu sang 30 quốc gia và vùng lãnh thổ tăng 30% so với cùng kỳ năm ngoái. Trong đó, xuất khẩu sang các thị trường chủ lực như Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc tăng mạnh.

Giám đốc công ty TNHH Gạo Hoa Sen, Huỳnh Văn Khỏe, cho biết, công ty thường xuất khẩu vài nghìn tấn gạo sang thị trường EU hàng năm nhưng năm nay không mua được đủ gạo chất lượng để bán. Ông nói rằng công ty chưa bao giờ có nhiều đơn hàng xuất khẩu như năm nay và dù giá tăng, các đối tác vẫn muốn mua với số lượng lớn.

Ông Nguyễn Đình Tùng – Tổng giám đốc Công ty Xuất nhập khẩu Vina T&T – cho biết việc Trung Quốc mở cửa mang lại lợi ích lớn. Trong 4 tháng đầu năm, xuất khẩu trái cây của công ty ông tăng 20%. Công ty đang có có hợp đồng vận chuyển 1.500 container 15 tấn sầu riêng sang Trung Quốc.

Đặng Phúc Nguyên – Tổng thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam – cho biết trái cây Việt Nam đang trở nên phổ biến nhờ hương vị. Ông nói rằng sầu riêng, xoài và thanh long của Việt Nam có giá tốt hơn và chất lượng cao hơn so với các đối thủ cạnh tranh từ Trung Quốc và Ấn Độ. Theo ông, nước ta có khí hậu thuận lợi, kỹ thuật canh tác tốt hơn và cây cho trái quanh năm, khác với các nước chỉ có trái cây theo mùa. Nửa cuối năm nay, ông nhận định xuất khẩu rau quả có thể tăng đột biến và vượt 4 tỷ USD nếu các doanh nghiệp đáp ứng được nhu cầu của thị trường Trung Quốc.

Ngoài việc tái mở cửa của Trung Quốc, cuộc chiến tranh Nga-Ukraine cũng khiến các quốc gia tăng cường dự trữ lương thực và hạn hạn làm giảm nguồn cung lương thực thế giới. Theo một báo cáo của Bộ Nông nghiệp Mỹ, sản lượng gạo toàn cầu niên vụ 2022-2023 dự kiến giảm 2% so với niên vụ trước xuống 503 triệu tấn, lần giảm đầu tiên trong 7 năm.

Gần đây, Thủ tướng Chính phủ thông qua chiến lược xuất khẩu gạo năm 2030. Theo đó, mục tiêu sản lượng và giá trị xuất khẩu gạo năm 2030 thấp hơn lần lượt 44% và 24% so với năm 2022.

Dù một số mặt hàng tăng trưởng, các doanh nghiệp cảnh báo rằng triển vọng xuất khẩu chung trong thời gian còn lại của năm 2023 vẫn không mấy sáng sủa. Kinh tế toàn cầu vẫn tăng trưởng chậm và có thể rơi vào suy thoái, lạm phát tiếp tục cao và rủi ro tăng giá nguyên vật liệu luôn rình rập.