VNReport»Kinh tế»Khơi thông thị trường, lấy lại đà tăng trưởng cho xuất khẩu

Khơi thông thị trường, lấy lại đà tăng trưởng cho xuất khẩu

16:25 - 03/11/2022

Thời gian còn lại của năm 2022, xuất khẩu đang phải đối mặt với nhiều thách thức đòi hỏi cần có biện pháp khơi thông thị trường, nhanh chóng lấy lại đà tăng trưởng.

Áp lực lớn về cuối năm

10 tháng đầu năm 2022, kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam tăng 15,9%, giúp cán cân thương mại hàng hóa đạt mức xuất siêu 9,4 tỷ USD. Dù được hưởng lợi lớn khi tỉ giá USD tăng cao, tuy nhiên, trong bối cảnh nhu cầu hàng hóa toàn cầu suy giảm, dấu hiệu khó khăn về đơn hàng của doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam cũng rõ nét hơn. Lượng đơn hàng xuất khẩu đang có dấu hiệu chậm lại từ tháng 9, nhất là đối với các ngành hàng, mặt hàng chủ lực.

Chẳng hạn, đối với ngành dệt may, triển vọng đơn hàng cho quý IV/2022 và 6 tháng đầu năm 2023 không mấy khả quan do lượng hàng tồn kho tại các thị trường nhập khẩu hiện ở mức cao. Số lượng đơn đặt hàng trong quý IV/2022 thấp hơn 25 – 50% so với quý II/2022, tương ứng với mức giảm doanh thu 15 – 20% so với cùng kỳ năm 2021.

Với ngành gỗ, ông Ngô Sỹ Hoài – Tổng Thư ký Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam cho biết những tháng gần đây, đơn hàng xuất khẩu của các doanh nghiệp ngành gỗ đang sụt giảm rất mạnh, đặc biệt tại thị trường Hoa Kỳ, EU. Hiện, 80% doanh nghiệp cho biết doanh thu sụt giảm so với năm 2021. Mức sụt giảm đơn hàng trung bình tại các thị trường Hoa Kỳ, EU và Anh được dự báo là trên 40%.

Xuất khẩu tôm giảm tốc những tháng cuối năm

Còn theo ông Phạm Văn Công – Chủ tịch Hiệp hội Điều Việt Nam, các nền kinh tế lớn suy thoái, lạm phát tăng cao khiến người tiêu dùng có xu hướng tăng tiết kiệm. Đây chính là nguyên nhân khiến Hoa Kỳ và các nước EU giảm nhập khẩu hạt điều trong các tháng còn lại của năm 2022, mặc dù nhu cầu tiêu thụ có thể tăng trong dịp cuối năm. Dự báo trong 3 tháng cuối năm, xuất khẩu điều khó khởi sắc bởi tình hình kinh tế – chính trị ở EU ngày càng phức tạp. Điều này khiến các doanh nghiệp lớn đình trệ sản xuất, nhà máy vừa và nhỏ đã phải đóng cửa vì thiếu đơn hàng.

Cùng với đơn hàng giảm, Bộ Công Thương cho hay, việc đồng USD tăng giá gây tác động bất lợi đến nhập khẩu do hiện nay nước ta nhập khẩu nhiều nguyên vật liệu phục vụ cho sản xuất xuất khẩu, từ đó làm giảm khả năng cạnh tranh của hàng hóa Việt Nam so với các nước như Bangladesh, Trung Quốc, Ấn Độ, Indonesia…

Theo bà Nguyễn Cẩm Trang – Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương), hoạt động xuất khẩu trong những tháng cuối năm 2022 và dự báo những tháng đầu năm 2023 sẽ đứng trước nhiều khó khăn, thách thức. Chẳng hạn như đứt gãy nguồn cung và giá nguyên liệu đầu vào cho sản xuất tăng cao khiến cho nhiều nền kinh tế lớn trên thế giới như Hoa Kỳ, EU sẽ gặp những thách thức và có nguy cơ rơi vào suy thoái. Hơn nữa, việc lạm phát tăng cao ở các thị trường, đặc biệt là các thị trường xuất khẩu chủ lực của Việt Nam, cũng khiến nhu cầu về các mặt hàng tiêu dùng giảm. Trong khi đó, công nghiệp tiêu dùng lại là những mặt hàng mà Việt Nam có thế mạnh như: dệt may, da giày, đồ gỗ,… Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến việc xuất khẩu và xu hướng tăng trưởng xuất khẩu các mặt hàng này trong thời gian tới.

Bên cạnh đó, Trung Quốc vừa là thị trường cung ứng nguyên liệu vừa là thị trường xuất khẩu lớn của Việt Nam. Vì vậy, việc nước này tiếp tục áp dụng các biện pháp nghiêm ngặt phòng, chống dịch Covid-19 cũng tác động đến tiến độ xuất khẩu và ảnh hưởng đến nguồn cung cho vùng nguyên liệu của Việt Nam cũng như nguồn cung cho hàng hóa toàn cầu. Đây là những thách thức lớn đối với hoạt động xuất khẩu của doanh nghiệp.

Tiếp tục khơi thông thị trường

Trong bối cảnh cầu tiêu dùng giảm tại một số thị trường lớn như Mỹ, EU… lãnh đạo Bộ Công Thương cho hay, Bộ sẽ tiếp tục thực hiện nhiều giải pháp để khơi thông thị trường xuất khẩu cho doanh nghiệp.

Theo Bộ Công Thương, doanh nghiệp nên đa dạng hóa thị trường bằng cách chuyển sang tiếp cận thị trường các nước châu Á – nơi ít bị ảnh hưởng bởi lạm phát hơn nhằm tránh phụ thuộc vào thị trường truyền thống và tranh thủ nhu cầu của thế giới để đẩy mạnh xuất khẩu các mặt hàng Việt Nam có thế mạnh. Bên cạnh đó, cần triển khai mạnh mẽ các hoạt động hỗ trợ xúc tiến thương mại, kết nối cung cầu thông qua các kênh hệ thống thương vụ, thương mại điện tử xuyên quốc gia. Đồng thời, thúc đẩy xuất khẩu chính ngạch gắn với xây dựng thương hiệu, cảnh báo sớm nguy cơ các vụ kiện phòng vệ thương mại cho doanh nghiệp.

Ông Lê Quốc Phương, nguyên Phó Giám đốc Trung tâm Thông tin công nghiệp và thương mại (Bộ Công Thương) đánh giá cao những kết quả đạt được trong chuyến thăm Trung Quốc của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng. Ông Phương cho rằng, Việt Nam cần khai thác hiệu quả hơn nữa thị trường rộng lớn, đầy tiềm năng này nhằm đưa quan hệ thương mại hai nước hướng tới cân bằng, bền vững hơn.

Đồng ý với nhận định tiềm năng thị trường Trung Quốc là rất lớn, ông Trần Văn Lâm, Ủy viên Thường trực Ủy ban Tài chính – Ngân sách của Quốc hội cho rằng, các doanh nghiệp Việt Nam cần có giải pháp khai thác nhiều hơn nữa cơ hội từ thị trường này.

Khuyến nghị giải pháp giúp doanh nghiệp khai thác hiệu quả cơ hội thị trường, các chuyên gia cho rằng, doanh nghiệp phải nâng cao sức cạnh tranh cho hàng hóa đáp ứng các tiêu chuẩn, quy chuẩn của thị trường chính ngạch, cùng với tăng chất lượng thì giá thành hàng hóa cũng phải cạnh tranh.

Gợi ý lời giải bài toán tăng trưởng xuất khẩu thời gian tới, đại biểu Quốc hội Nguyễn Như So (Bắc Ninh) cho rằng, Việt Nam cần ưu tiên tháo gỡ rào cản, nút thắt về thể chế cho doanh nghiệp; đồng thời thúc đẩy đổi mới sáng tạo, gia tăng tỷ lệ nguồn cung nội địa và chủ động tham gia sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu…, giúp doanh nghiệp tăng“sức đề kháng”.

Bà Nguyễn Thị Tuyết Mai – Phó Tổng Thư ký Hiệp hội Dệt may Việt Nam cũng cho rằng về lâu dài, doanh nghiệp cần sớm tăng mạnh tự động hóa trong sản xuất để tiết giảm chi phí, tăng tính cạnh tranh trong thời điểm khách hàng ngày càng ưu tiên về giá.

Hơn hết, với những cơ hội tham gia vào Hiệp định Thương mại tự do (FTA) song phương, đa phương và kinh nghiệm trong việc chủ động ứng phó, đa dạng hóa thị trường, nguồn hàng, xuất khẩu Việt Nam có thể sẽ hạn chế được những rủi ro nhất định. Đặc biệt, những kết quả tích cực của 9 tháng qua sẽ là tiền đề và cơ sở để hoạt động xuất nhập khẩu cả năm 2022 có thể cán đích và phấn đấu vượt mức chỉ tiêu đề ra.