VNReport»Kinh tế»Doanh nghiệp Việt tận dụng dư địa ở thị trường Á – Âu

Doanh nghiệp Việt tận dụng dư địa ở thị trường Á – Âu

17:17 - 06/12/2022

Mặc dù phải đối mặt với những diễn biến bất ổn của thương mại toàn cầu và đại dịch Covid-19, kim ngạch thương mại với khu vực Á – Âu trong 11 tháng năm 2021 cho thấy đây vẫn là khu vực có tăng trưởng ấn tượng trong bức tranh xuất nhập khẩu của Việt Nam.

Tiềm năng lớn để hợp tác thương mại

Khu vực Á – Âu (Eurasia) là thị trường rộng lớn gồm 28 nước, trải dài từ Đông Âu sang Trung Á, với tổng diện tích khoảng 23,5 triệu km2, dân số hơn 410 triệu người, tổng GDP gần 3.337 tỷ USD. Eurasia là thị trường truyền thống của Việt Nam trước đây và hiện nay được coi là thị trường xuất khẩu tiềm năng với rất nhiều dư địa.

Theo ông Tạ Hoàng Linh – Vụ trưởng Vụ Thị trường châu Âu – châu Mỹ, năm 2021, kim ngạch thương mại hàng hóa hai chiều giữa Việt Nam và Eurasia đạt hơn 14,7 tỷ USD, tăng 17,6% so với 2020. Trong đó, xuất khẩu đạt hơn 9,9 tỷ USD tăng 11,7%, nhập khẩu đạt 4,8 tỷ USD tăng 32,2%.

Riêng trong năm 2022, do những bất ổn địa chính trị trong khu vực, kéo theo đó là khủng hoảng năng lượng, lương thực và lạm phát tăng cao ở các nước Eurasia đã tác động tiêu cực đến thương mại song phương giữa Việt Nam và các nước khu vực Á – Âu. Trong 10 tháng đầu năm 2022, kim ngạch hai chiều giảm 5,6% so với cùng kỳ năm 2021, đạt gần 11,1 tỷ USD. Trong đó, xuất khẩu đạt 7,3 tỷ USD, giảm 8,3%, nhập khẩu đạt gần 3,8 tỷ USD, tăng 0,3%.

Eurasia là thị trường xuất khẩu tiềm năng với rất nhiều dư địa

Về đầu tư, theo số liệu của Bộ Kế hoạch và Đầu tư Việt Nam, tính đến hết tháng 10 năm 2022, các quốc gia khu vực Á – Âu hiện có khoảng 339 dự án đầu tư tại Việt Nam với tổng vốn đăng ký gần 1,8 tỷ USD, tương đương với 0,4% trong tổng vốn đăng ký từ 140 quốc gia, vùng lãnh thổ đang đầu tư tại nước ta. Việt Nam đã đầu tư 24 dự án sang khu vực Á – Âu với tổng vốn đăng ký 1,65 tỷ USD, trong đó chủ yếu là tại Liên bang Nga, tương đương với 8% trong tổng vốn đăng ký đầu tư của Việt Nam ra nước ngoài.

Các con số thống kê hiện nay cho thấy tiềm năng hợp tác giữa Việt Nam và khu vực Á – Âu còn rất nhiều dư địa do hai bên đã hình thành các thiết chế, khung khổ vững chắc làm nền tảng cho sự phát triển hợp tác song phương, bao gồm hai Hiệp định tự do thương mại VN-EAEU FTA với Liên minh kinh tế Á – Âu (Liên bang Nga, Belarus, Kazakhstan, Armenia, Kyrgyzstan) và EVFTA với Liên minh châu Âu; Hiệp định bảo hộ đầu tư giữa Việt Nam và Liên minh châu Âu (EVIPA); 14 Ủy ban Hỗn hợp/ Ủy ban liên Chính phủ và 1 cơ chế Tham vấn hợp tác kinh tế song phương.

Theo ông Dương Hoàng Minh – Tham tán thương mại Việt Nam tại Liên bang Nga, sau 6 năm thực hiện hiệp định thương mại tự do với liên minh Eurasia, thuế nhập khẩu của phần lớn các mặt hàng xuất khẩu hai bên đã giảm xuống mức 0% hoặc ở mức rất thấp, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp Việt Nam và EU tăng cường hợp tác thương mại.

Hơn nữa, căng thẳng Nga – Ukraine leo thang từ tháng 2/2022 dẫn tới hàng loạt doanh nghiệp của Mỹ và các nước đồng minh rút khỏi Nga đã tạo ra khoảng trống rất lớn trên thị trường Nga. Đây là cơ hội rất lớn để doanh nghiệp Việt Nam tham gia thị trường, đặc biệt với các sản phẩm may mặc, giày dép, nông sản chế biến, thực phẩm, hàng tiêu dùng.

Là một trong những doanh nghiệp đang đầu tư tại thị trường Nga, ông Ngô Minh Hải – Chủ tịch Hội đồng quản trị Tập đoàn TH cho biết sản phẩm sữa của doanh nghiệp đang được các hãng sữa lớn trên thế giới quan tâm, đặt mua với giá rất tốt. Điều này cho thấy tiềm năng và cơ hội ở thị trường Nga là rất lớn.

“Bằng chứng là TH đầu tư nhà máy ở Nga vào thời điểm khó khăn nhất nhưng thời điểm đó chúng tôi thấy rằng khó khăn sẽ là cơ hội nên đã quyết định nắm bắt điểm vàng kinh doanh này bởi nơi nào khó khăn sẽ chính là cơ hội cho doanh nghiệp Việt Nam”, ông Hải chia sẻ.

Cần tận dụng tốt cơ hội hơn

Dù tiềm năng thị trường rất lớn song vẫn còn không ít rào cản để doanh nghiệp Việt tăng cường đầu tư vào thị trường Eurasia.

Ông Dương Hoàng Minh phân tích: Khoảng cách địa lý giữa hai bên tương đối xa, hoạt động vận tải hàng hóa khó khăn, phụ thuộc vào nước thứ 3 nên ảnh hưởng đến hiệu quả giao thương. Ngoài ra, ông Minh cũng chỉ ra còn nhiều yếu tố khác ảnh hưởng đến hoạt động thương mại Việt Nam và liên minh Á – Âu bao gồm các tiêu chuẩn thực phẩm với hàng hóa nông nghiệp, nhiều biện pháp phòng vệ thương mại của EU với các hàng hóa của Việt Nam cũng như các doanh nghiệp hai bên chưa năng động trong việc tìm hiểu thị trường và khách hàng.

Đối với khu vực Đông Âu, Tham tán Thương vụ Việt Nam tại Ba Lan Nguyễn Thành Hải cho biết đa phần nông sản nói riêng và hàng hóa Việt Nam vẫn chưa tiếp cận được siêu thị, nhà bán lẻ lớn ở khu vực, chưa đáp ứng được yêu cầu vào thực phẩm khắt khe, khó cạnh tranh với mặt hàng cùng loại của Trung Quốc, Thái Lan, Ấn Độ…

Đáng chú ý, Tham tán thương mại Nguyễn Thành Hải cũng cho rằng, dường như doanh nghiệp Việt Nam đang lãng quên một số hội chợ chuyên ngành lớn tại Đông Âu, chỉ tập trung ở Tây Âu. Do vậy, doanh nghiệp Việt Nam nên dành thời gian, nhân lực để tham gia thêm hội chợ chuyên ngành thực phẩm tại các thị trường này.

Là một doanh nghiệp hiểu rõ thị trường ở khu vực Á – Âu, ông Đỗ Xuân Hoàng – Tổng Giám đốc Mareven Food, đánh giá hiện nay nhu cầu tiêu dùng hàng hóa tăng lên, tuy nhiên các doanh nghiệp Việt Nam cũng cần hiểu rõ “khẩu vị” ở thị trường này. Theo đó, hàng hóa chất lượng nhưng giá bán quá cao cũng sẽ tiêu thụ được rất ít, đồng thời hàng hoá rẻ mà chất lượng thấp lại khó cạnh tranh với doanh nghiệp địa phương, cũng như hàng Trung quốc. Do vậy, tùy theo đặc thù của ngành mình, doanh nghiệp Việt Nam nên có sự tính toán trước khả năng cạnh tranh về giá, chất lượng để thâm nhập thị trường tốt hơn.

Ông Dương Hoàng Minh dự báo căng thẳng Nga – Ukraine còn kéo dài, các biện pháp trừng phạt sẽ chưa được gỡ bỏ, chính vì vậy thương mại Việt Nam và liên minh Á – Âu sẽ tăng trưởng chậm hoặc khó tăng trưởng. Dù vậy, xuất khẩu các mặt hàng nông thủy sản, dệt may, da giày, máy vi tính, điện thoại linh kiện, đồ gỗ gia dụng nhiều khả năng vẫn tăng trưởng khá.

Đưa ra một số khuyến nghị để giúp thương mại Việt Nam và liên minh Âu – Á phát triển tốt hơn, Tham tán thương mại Việt Nam tại Liên bang Nga cho rằng cơ quan chức năng của hai bên cần đưa ra giải pháp để giải quyết những khó khăn về vận tải, logistics, thanh toán và đảm bảo thuận lợi cho việc đi lại của tư nhân.

Đồng thời, cần sớm tiến hành đàm phán sửa đổi hiệp định tự do thương mại Việt Nam và Liên minh châu Âu (EU) để tạo điều kiện thuận lợi hơn nữa cho hoạt động thương mại song phương. Từ khi đại dịch Covid-19 căng thẳng cho đến nay, hầu như không có đoàn xúc tiến thương mại nào từ Việt Nam sang Nga cũng như sang các nước EU, chính vì vậy cần sớm nối lại các hoạt động này; nhà nước có cơ chế hỗ trợ khuyến khích hỗ trợ các địa phương, hiệp hội, doanh nghiệp để tổ chức các đoàn hướng dẫn thương mại…