Reuters: Hàng dệt may, da giày Việt Nam chịu tác động từ lệnh cấm bông Tân Cương của Mỹ

Hơn 2 triệu USD hàng dệt may và da giày Việt Nam bị từ chối nhập cảnh vào Mỹ vì bị xác định sử dụng bông từ Tân Cương (Trung Quốc). Hơn 10 triệu USD khác đang chờ kiểm tra.

Việc Mỹ thắt chặt lệnh cấm nhập khẩu hàng hóa từ Tân Cương (Trung Quốc) gây thêm áp lực lên các nhà sản xuất hàng dệt may và giày dép ở Việt Nam, vốn đang phải đối mặt với nhu cầu thế giới chậm lại.

Theo phân tích của Reuters dựa trên dữ liệu hải quan Mỹ, trong số các nước xuất khẩu hàng dệt may, Việt Nam chịu tác động năng nề nhất từ Đạo luật Bảo vệ Lao động Cưỡng bức Duy Ngô Nhĩ (UFLPA). Đạo luật này – có hiệu lực từ tháng 6 – yêu cầu các doanh nghiệp chứng minh rằng họ không sử dụng nguyên liệu thô hoặc linh kiện được sản xuất bằng lao động cưỡng bức của Tân Cương.

Đạo luật này càng có tác động tiêu cực khi nhu cầu mua quần áo ở các nước giàu đang giảm.

Trong số 15 triệu USD hàng dệt may và da giày xuất khẩu đến Mỹ bị kiểm tra UFLPA, hơn 80% là từ Việt Nam và chỉ 13% giá trị mặt hàng dạng này của Việt Nam được thông quan, theo dữ liệu hải quan của Mỹ tính đến ngày 3/4.

Nhiều nhà nhập khẩu Mỹ vẫn lạc quan, nhưng chuỗi cung ứng của họ có thể bị gián đoạn khi các công ty dệt may Việt Nam phụ thuộc vào Trung Quốc cho một nửa nguyên liệu của mình.

Giá trị xuất khẩu từ Việt Nam bị từ chối thông quan vào Mỹ vượt quá 2 triệu USD – gấp 3 lần so với hàng từ Trung Quốc – tăng theo cấp số nhân trong những tháng đầu năm nay. Ngoài ra, cũng có 10 triệu USD hàng dệt may và da giày Việt Nam đang chờ kiểm tra UFLPA.

Mặc dù Mỹ kiểm soát thường xuyên hơn ngành điện tử, đặc biệt là đối với các tấm pin mặt trời có thể được sản xuất bằng polysilicon từ Tân Cương, nhưng chỉ 1% hàng điện tử kiểm tra bị từ chối thông quan, so với 43% hàng dệt may và giày dép. Tổng cộng, hải quan Mỹ đã kiểm tra gần 3.600 lô hàng trị giá hơn 1 tỷ USD từ nhiều nước để xác định tuân thủ UFLPA.

Mối liên hệ Tân Cương

Mặc dù lượng hàng bị kiểm tra chiếm một phần rất nhỏ trong tổng trị giá 27 tỷ USD hàng dệt may và giày dép mà Việt Nam xuất khẩu sang Mỹ vào năm ngoái, nhưng rủi ro tuân thủ có thể dẫn đến những thay đổi lớn đối với các doanh nghiệp ở Việt Nam. Theo Bộ Thương mại Mỹ, điều đó sẽ ảnh hưởng đến người tiêu dùng Mỹ vì Việt Nam là nguồn cung cấp hàng dệt may bằng bông chính của nước này.

Sheng Lu – Giám đốc Khoa Nghiên cứu Thời trang và Dệt may tại Đại học Delaware – cho biết: “Sự phụ thuộc lớn của Việt Nam vào nguyên liệu dệt bông từ Trung Quốc có nguy cơ đáng kể chứa bông Tân Cương, vì tỉnh này sản xuất hơn 90% lượng bông của Trung Quốc”. Ông cho biết Việt Nam khó có thể giảm mạnh sự phụ thuộc đó vì nhiều doanh nghiệp sản xuất thuộc sở hữu của nhà đầu tư Trung Quốc.

Theo một quan chức ngành và chính phủ, một số doanh nghiệp ở Việt Nam có thể khó tuân thủ quy định mới, vì họ nhập khẩu bông từ Tân Cương hoặc vì họ không thể chứng minh không nhập khẩu bông từ khu vực này.

Đầu tháng này, Ủy ban Hàng hải Liên bang của Mỹ cảnh báo về khả năng gián đoạn chuỗi cung ứng do kiểm tra UFLPA. Trong một cuộc khảo sát năm ngoái, gần 60% các nhà quản lý ngành thời trang Mỹ cho biết họ đang tìm kiếm nguồn cung từ các nước bên ngoài châu Á để đối phó với quy định mới.

Ông Sheng Lu cho biết các công ty Mỹ khó có thể nhanh chóng tìm được nhà cung cấp thay thế, do đó dự kiến sẽ có nhiều đợt kiểm tra hơn đối với hàng xuất từ Việt Nam. Các công ty phương Tây nên “nỗ lực đáng kể hơn để lập bản đồ chuỗi cung ứng của mình, tìm ra nơi sản xuất ở từng giai đoạn và chứng minh việc thẩm định đầy đủ”, ông nói.

Mất việc làm

Nhu cầu yếu hơn buộc ngành dệt may và da giày – sử dụng nhiều lao động nhất ở Việt Nam sau nông nghiệp – phải cắt giảm gần 3% trong số 3,4 triệu lao động kể từ tháng 10, góp phần làm giảm 11,9% xuất khẩu của cả nước trong quý I so với cùng kỳ năm trước.

Ngành dệt may và da giày Việt Nam phải cắt giảm 3% trong số 3,4 triệu lao động kể từ tháng 10.

Cứ khoảng 3 đôi giày mà Nike và Adidas bán trên toàn cầu thì có 1 đôi được sản xuất ở Việt Nam, cùng với lần lượt 26% và 17% quần áo của họ.

Tuy nhiên, Nike đã giảm đáng kể sản lượng hàng dệt may và giày dép tại Việt Nam mặc dù nước ta vẫn là trung tâm sản xuất chính của họ, theo báo cáo thường niên mới nhất cập nhật đến tháng 5/2022. Adidas cho biết Việt Nam tiếp tục là một trong những quốc gia cung ứng chính của mình, nhưng nói rằng việc thu hẹp quy mô tại các nhà cung cấp Việt Nam sẽ tuân thủ luật pháp trong nước. Gap cho biết họ không có lô hàng nào bị giữ lại.

Theo 2 quan chức từ các hiệp hội thương mại ngành dệt may và giày dép của Mỹ, các quy định mới cho đến nay không có tác động lớn đối với Việt Nam và cho rằng số việc làm giảm là do nhu cầu toàn cầu thấp hơn.

Hồi tháng 2, công ty PouYuen Việt Nam – thuộc công ty sản xuất giày lớn nhất thế giới Pou Chen của Đài Loan – đã cắt giảm 6.000 lao động. Một người lao động vừa mất việc làm tại đây cho biết: “Thông thường, các công ty tuyển dụng sau Tết Nguyên đán, nhưng năm nay mọi thứ diễn ra ngược lại”.