VNReport»Kinh tế»Tài chính»Trung Quốc mở cửa không giúp nhiều kinh tế thế giới

Trung Quốc mở cửa không giúp nhiều kinh tế thế giới

10:34 - 16/02/2023

Những dấu hiệu ban đầu cho thấy sự phục hồi của nền kinh tế lớn thứ hai thế giới chủ yếu thúc đẩy lĩnh vực dịch vụ trong nước.

Thế giới đang trông đợi sự phục hồi kinh tế từ Trung Quốc thúc đẩy tăng trưởng toàn cầu và giúp ngăn chặn suy thoái. Tuy nhiên, điều đó không chắc sẽ xảy ra.

Sự phục hồi của Trung Quốc sau nhiều năm phong tỏa Covid 19 có thể sẽ khác rất nhiều so với những lần trước. Và đối với nhiều nơi trên thế giới, nó có thể ít tác động hơn so với kỳ vọng của chính phủ và doanh nghiệp, các nhà kinh tế cảnh báo.

Trong lịch sử, Trung Quốc dựa vào kích thích của chính phủ và đầu tư để tự thoát khỏi suy thoái. Sự kết hợp đó đã giúp kéo nền kinh tế toàn cầu ra khỏi tình trạng ảm đạm sau cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008. Lần này, Trung Quốc đang chìm trong nợ, thị trường nhà ở gặp khó và phần lớn cơ sở hạ tầng mà đất nước cần đã được xây dựng xong. Do đó, sự hồi phục mới nhất sẽ được dẫn dắt bởi người tiêu dùng.

Có thể mất nhiều năm để lượng du khách Trung Quốc trở lại như trước đại dịch.

Có thể mất nhiều năm để lượng du khách Trung Quốc trở lại như trước đại dịch.

Dữ liệu cho thấy người tiêu dùng đang ra khỏi nhà và đi mua sắm ở các thành phố lớn, và có những dấu hiệu cho thấy đợt bùng phát Covid tồi tệ nhất của Trung Quốc có thể đã lắng xuống. Giống như người tiêu dùng Mỹ, người tiêu dùng Trung Quốc tăng cường tiết kiệm trong thời gian phong tỏa. Nhưng niềm tin của họ vẫn còn thấp. Trong khi những người Trung Quốc giàu có đang mở rộng hầu bao, thì nhiều người khác lại chọn cách tiết kiệm hơn là chi tiêu.

Những dấu hiệu ban đầu cho thấy tác động lớn nhất từ sự phục hồi của Trung Quốc là ở trong nước, thay vì ở nước ngoài. Dữ liệu chính thức, bao gồm khảo sát kinh doanh, doanh số bán hàng và lượng giao thông công cộng, cho thấy mức tăng trưởng mạnh nhất sẽ đến từ các ngành dịch vụ như nhà hàng, quán bar và du lịch. Điều đó có nghĩa là mặc dù sự tăng tốc của Trung Quốc là tin tốt cho tăng trưởng mong manh của thế giới, đặc biệt là khi Mỹ và Châu Âu đang chậm lại, nhưng những tác động trực tiếp có thể ít rõ rệt hơn so với những lần mở rộng nhờ kích thích trong quá khứ.

Frederic Neumann, nhà kinh tế trưởng châu Á tại HSBC cho biết: “Trung Quốc sẽ mang lại sự phục hồi kinh tế mạnh mẽ, nhưng mức độ lan tỏa tăng trưởng sang phần còn lại của thế giới sẽ ít hơn nhiều trong chu kỳ này do bản chất của sự phục hồi kinh tế”.

Những ngành dịch vụ nội địa của Trung Quốc như nhà hàng sẽ hưởng lợi nhiều nhất từ tái mở cửa.

Những ngành dịch vụ nội địa của Trung Quốc như nhà hàng sẽ hưởng lợi nhiều nhất từ tái mở cửa.

Một số nhà phân tích cho rằng nền kinh tế Mỹ khó có thể hưởng nhiều lợi ích vì ít tiếp xúc với ngành dịch vụ của Trung Quốc. Tăng trưởng của Mỹ thậm chí có thể bị kìm hãm nếu việc Trung Quốc tái mở cửa thúc đẩy nhu cầu năng lượng và tăng giá năng lượng toàn cầu, thêm vào áp lực lạm phát.

Theo dự báo mới nhất của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), nền kinh tế Trung Quốc sẽ tăng trưởng 5,2% trong năm 2023, vượt xa tốc độ tăng trưởng 1,4% dự kiến ở Mỹ và 0,7% ở khu vực đồng euro. IMF dự đoán Trung Quốc chiếm khoảng 1/3 tăng trưởng toàn cầu trong năm nay, so với mức chỉ 10% của Mỹ và châu Âu cộng lại. Dữ liệu của IMF cho thấy điều đó sẽ đưa Trung Quốc trở lại tỷ lệ như trong 5 năm trước khi xảy ra đại dịch. Năm 2022, khi Mỹ tăng trưởng 2,1%, nền kinh tế Trung Quốc tăng trưởng 3%, thành tích tệ thứ hai kể từ cái chết của Mao Trạch Đông vào năm 1976. Tỷ trọng tăng trưởng toàn cầu của Trung Quốc giảm xuống còn 16%.

Hoe Ee Khor, nhà kinh tế trưởng tại Văn phòng Nghiên cứu Kinh tế Vĩ mô Asean+3, cho biết: “Điều quan trọng là Trung Quốc phục hồi trong năm nay vì Mỹ và châu Âu dự kiến giảm tốc mạnh … Điều đó bổ sung lực đỡ còn thiếu trong ba trụ cột đó”.

Người giàu Trung Quốc có thể giúp thúc đẩy nền kinh tế toàn cầu bằng cách chi tiêu cho hàng hóa xa xỉ của châu Âu và các kỳ nghỉ ở những nơi như Đông Nam Á. Nhà sản xuất đồng hồ Thụy Sĩ Swatch Group AG cho biết vào tháng 1 rằng dựa trên sự phục hồi về doanh số bán hàng tại Trung Quốc ngay sau khi tái mở cửa, họ dự kiến sẽ có một năm kỷ lục về doanh thu, nhờ doanh số bán hàng tại Trung Quốc, Hong Kong và Ma Cao khi du lịch nối lại. Bernard Arnault, chủ tịch và CEO của tập đoàn hàng xa xỉ khổng lồ LVMH Moët Hennessy Louis Vuitton SE, nói vào ngày 26/1 rằng các cửa hàng ở Macau đã chật kín. “Sự thay đổi khá ngoạn mục”, ông nói.

“Đây là một cú đẩy mạnh đối với tất cả mọi người”, David Calhoun, CEO của Boeing, cho biết vào tháng trước, mô tả việc Trung Quốc tái mở cửa là “một sự kiện lớn trong ngành hàng không”. Ông cho biết công ty đang đặt mục tiêu đưa máy bay không sử dụng trở lại hoạt động và hy vọng tiếp tục giao máy bay cho Trung Quốc, vì các hãng hàng không Trung Quốc sẽ cần máy bay 737 MAX của Boeing để đáp ứng nhu cầu bay phục hồi.

Người Trung Quốc được dự báo chi tiêu mạnh mẽ cho hàng hóa xa xỉ sau khi tái mở cửa.

Người Trung Quốc được dự báo chi tiêu mạnh mẽ cho hàng hóa xa xỉ sau khi tái mở cửa.

Các công ty khác thận trọng hơn. Các hộ gia đình Trung Quốc nhận được hỗ trợ tài chính từ chính phủ trong thời kỳ đại dịch ít hơn nhiều so với người lao động ở những nền kinh tế tiên tiến, và nhiều người tiêu dùng vẫn lo lắng về thị trường việc làm yếu và cuộc khủng hoảng bất động sản.

CEO của Colgate-Palmolive, Noel Wallace, nói với các nhà phân tích vào cuối tháng trước rằng bất chấp sự háo hức về tái mở cửa, doanh số bán hàng gia dụng của công ty tại Trung Quốc vẫn thấp. “Trung Quốc là một dấu hỏi lớn”, ông nói. Yum China Holdings – quản lý các chuỗi nhà hàng bao gồm KFC và Pizza Hut ở Trung Quốc – cho biết họ ghi nhận doanh số bán hàng tăng vọt trong kỳ nghỉ Tết Nguyên đán gần đây của nhưng vẫn cẩn trọng về triển vọng. CEO Joey Wat cho biết vào ngày 7/2: “Trong khi tất cả những cải thiện đáng mừng này đang diễn ra, chúng tôi cũng thận trọng rằng người tiêu dùng đang chi tiêu thận trọng”.

Trong những năm tăng trưởng nhờ kích thích trước đây, khi Trung Quốc rót tiền vào bất động sản, cơ sở hạ tầng và nhà máy, nhu cầu hàng hóa và máy móc của nước này lan tỏa trên toàn thế giới – từ các nhà sản xuất công cụ ở Đức, các nhà sản xuất đồng ở Mỹ Latinh, các nhà sản xuất máy đào ở Nhật Bản đến các nhà sản xuất than ở Úc. Năm 2009, Trung Quốc tăng trưởng 9,4% nhờ gói kích thích trị giá 586 tỷ USD, tạo ra một đối trọng mạnh mẽ cho các nền kinh tế tiên tiến bị ảnh hưởng nặng nề bởi cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu.

Trong quá khứ, Trung Quốc thường kích thích xây dựng bất động sản và cơ sở hạ tầng để tăng tốc nền kinh tế.

Trong quá khứ, Trung Quốc thường kích thích xây dựng bất động sản và cơ sở hạ tầng để tăng tốc nền kinh tế.

Các nhà kinh tế tại Goldman Sachs ước tính việc Trung Quốc tái mở cửa sẽ đóng góp thêm 1 điểm phần trăm vào tăng trưởng kinh tế toàn cầu trong năm nay, chủ yếu thông qua nhu cầu năng lượng cao hơn, nhập khẩu cao hơn và du lịch quốc tế. Họ cho rằng những người hưởng lợi lớn nhất có thể là các nhà xuất khẩu dầu mỏ và những nước láng giềng của Trung Quốc ở châu Á.

Mô hình của Oxford Economics dự báo mức thúc đẩy thấp hơn cho tăng trưởng toàn cầu. Công ty tư vấn cho biết nếu GDP của Trung Quốc tăng 5% trong năm nay khi các hạn chế Covid kết thúc, điều đó sẽ nâng mức tăng trưởng toàn cầu lên chỉ 0,2 điểm phần trăm so với dự báo trước đó.

Goldman Sachs ước tính tác động trực tiếp của việc Trung Quốc tái mở cửa đối với tăng trưởng của Mỹ là hơi tiêu cực, có thể làm giảm khoảng 0,04 điểm phần trăm so với tăng trưởng năm 2023, do tác động của giá dầu cao hơn bù lại cho sự gia tăng về xuất khẩu hoặc du lịch. Tuy nhiên, Mỹ và những nền kinh tế khác vẫn có thể hưởng lợi từ các tác động gián tiếp, nếu sự hồi sinh của Trung Quốc nâng cao hoạt động kinh doanh và thương mại toàn cầu nói chung hoặc góp phần tạo điều kiện tài chính dễ dàng hơn cho các hộ gia đình và doanh nghiệp.

Ngay cả khi tăng trưởng phục hồi mạnh mẽ, những vấn đề cơ bản vẫn tồn tại trong nền kinh tế Trung Quốc. Các chính quyền địa phương đang gánh nhiều nợ, hạn chế khả năng tài trợ cho chi tiêu cơ sở hạ tầng. Trung Quốc đã thực hiện một số bước để thúc đẩy ngành bất động sản, chẳng hạn như nới lỏng hạn chế cho vay đối với các nhà phát triển đang quá căng thẳng, nhưng những chính sách như vậy dự kiến không sớm đảo ngược tình trạng doanh số bán nhà giảm, theo Tommy Wu – nhà kinh tế trưởng về Trung Quốc tại Commerzbank AG. Điều đó sẽ hạn chế nhu cầu của Trung Quốc đối với những mặt hàng như quặng sắt, ông nói.

Những mục tiêu chính sách khác có thể ảnh hưởng đến nhu cầu nhập khẩu của Trung Quốc. Bắc Kinh mong muốn sản xuất các mặt hàng tư liệu sản xuất phức tạp hơn trong nước, thay vì mua từ Nhật Bản và Đức, và đang kiềm chế các ngành công nghiệp gây ô nhiễm như thép để đáp ứng những mục tiêu khí hậu.

Nhu cầu quặng sắt để sản xuất thép của Trung Quốc có thể không hồi phục mạnh vì ngành bất động sản yếu kém.

Nhu cầu quặng sắt để sản xuất thép của Trung Quốc có thể không hồi phục mạnh vì ngành bất động sản yếu kém.

Sản lượng thép giảm 2,1% trong năm 2022 so với năm trước và nhập khẩu quặng sắt giảm 1,5%. BHP Group – công ty khai thác mỏ lớn nhất thế giới tính theo giá trị thị trường – cho biết vào tháng 1 rằng họ kỳ vọng Trung Quốc là động lực ổn định nhu cầu hàng hóa thương phẩm trong năm 2023. Nhưng họ không dự đoán tốc độ tăng trưởng trở lại như trước đại dịch, cho biết sản lượng thép của Trung Quốc có khả năng ổn định trong nửa thập kỷ này sau mức có thể là đỉnh vào năm 2020.

Olivier Ponti – phó chủ tịch của ForwardKeys, một công ty tư vấn theo dõi dữ liệu ngành du lịch – cho biết: “Mặc dù các chuyến bay nội địa ở Trung Quốc đã tăng tốc nhanh chóng, nhưng sẽ mất một thời gian trước khi các chuyến bay đến châu Âu và Mỹ bắt đầu đạt đến mức trước đại dịch”. Trong tháng 1, số lượng chuyến bay đến các điểm đến bên ngoài Trung Quốc đại lục chỉ bằng khoảng 15% so với năm 2019. Các điểm đến phổ biến nhất tương đối gần, bao gồm Ma Cao, Hong Kong, Tokyo và Seoul.

Hiện tại, du khách Trung Quốc đến Thái Lan – một điểm đến phổ biến – chủ yếu là doanh nhân hoặc khách du lịch lẻ giàu có. Giới chức Thái Lan dự đoán lượng du khách tăng chậm khi nhiều đường bay mở ra và các tour du lịch theo nhóm trở lại từ ngày 6/2, nhưng có thể mất nhiều năm để lượng khách trở lại mức trước Covid.

Đóng góp của Trung Quốc cho nền kinh tế toàn cầu sau cùng phụ thuộc vào độ bền bỉ của tiêu dùng Trung Quốc. Hiện tại, mặc dù các hộ gia đình Trung Quốc đã tích lũy được 2,6 nghìn tỷ USD tiền tiết kiệm mới vào năm ngoái, nhưng chưa đến 30% số tiền đó có thể chi tiêu được ngay lập tức. Phần còn lại được gửi vào tài khoản tiết kiệm dài hạn. Thị trường việc làm vẫn còn yếu và giá bất động sản sụt giảm đang làm hao mòn tài sản của các hộ gia đình.

Theo Logan Wright – giám đốc nghiên cứu thị trường Trung Quốc tại Rhodium Group, một công ty nghiên cứu có trụ sở tại New York – sự phục hồi tiêu dùng sẽ “nông và ngắn”. Ông dự đoán rằng sau khi tăng trưởng nhanh chóng vào khoảng quý II, sự phục hồi trong chi tiêu tiêu dùng sẽ nhanh chóng mất đà.