VNReport»Sự kiện & Bình luận»Trong nước»Việt Nam muốn giảm phụ thuộc vào vũ khí của Nga

Việt Nam muốn giảm phụ thuộc vào vũ khí của Nga

11:03 - 08/12/2022

Theo các quan chức và nhà phân tích, Việt Nam đang chuyển sang mua nhiều hơn vũ khí từ các nước ngoài Nga, đồng thời đẩy mạnh công nghiệp quốc phòng nội địa nhắm đến xuất khẩu.

Các quan chức và nhà phân tích cho biết rằng Việt Nam đang nhắm đến một sự thay đổi lớn về quốc phòng khi tìm cách giảm phụ thuộc vào vũ khí của Nga và đẩy mạnh xuất khẩu vũ khí sản xuất trong nước.

Việt Nam là một trong 20 quốc gia mua vũ khí lớn nhất thế giới trong bối cảnh đôi khi có căng thẳng với Trung Quốc. Ngân sách nhập khẩu vũ khí hàng năm ước tính khoảng 1 tỷ USD và sẽ tăng lên, theo GlobalData, nhà cung cấp thông tin mua sắm quân sự. Hầu hết số tiền đó được thanh toán cho Nga – quốc gia trong nhiều thập kỷ là nhà cung cấp vũ khí và hệ thống phòng thủ chính của Việt Nam. Điều đó khiến Việt Nam trở thành một trong những khách hàng mua vũ khí hàng đầu của Nga, theo dữ liệu từ Viện Nghiên cứu Hòa bình Quốc tế Stockholm (SIPRI) – cơ quan theo dõi chi tiêu quân sự toàn cầu.

Việt Nam là một trong những khách hàng mua vũ khí nhiều nhất của Nga, bao gồm xe tăng T-72 B3.

Việt Nam là một trong những khách hàng mua vũ khí nhiều nhất của Nga, bao gồm xe tăng T-72 B3.

Nhưng điều đó đang thay đổi khi Việt Nam cố gắng tăng khả năng tự lực, mua thiết bị tiên tiến mà Nga không thể cung cấp và đối mặt với áp lực của phương Tây giảm mua vũ khí từ Moscow trong bối cảnh nước này xâm lược Ukraine, các nhà phân tích cho biết. Thay vào đó, Việt Nam đang chuyển sang các nhà cung cấp từ châu Âu, Đông Á, Ấn Độ, Israel và Mỹ, theo các nhà ngoại giao, quan chức và nhà phân tích. Họ nói rằng Việt Nam cũng đang thúc đẩy ngành công nghiệp quân sự trong nước với sự hỗ trợ của Israel và những đối tác khác, hy vọng xuất khẩu vũ khí.

Nguyễn Thế Phương – nguyên là nhà nghiên cứu quốc phòng tại Đại học Quốc gia Việt Nam và hiện làm việc ở Đại học New South Wales, Australia – cho biết thậm chí đã có những cuộc thảo luận nội bộ vào tháng 10 về việc liệu Việt Nam có nên bán vũ khí cho Nga hay không.

Bắt đầu từ thứ Năm, Việt Nam sẽ tổ chức lần đầu tiên một triển lãm vũ khí quốc tế quy mô lớn, với hơn 170 công ty từ 30 quốc gia đăng ký, theo Bộ Quốc phòng. Họ bao gồm các công ty đến từ phương Tây như Lockheed Martin của Mỹ và Nexter của Pháp, và các tập đoàn quốc phòng từ Israel, Ấn Độ, Nhật Bản và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất.

Sự kiện kéo dài 3 ngày tại Hà Nội sẽ giúp Việt Nam “đa dạng hóa … mua sắm, trang bị vũ khí và vật tư”, một quan chức của Bộ Quốc phòng cho biết vào tháng 11.

Chào hàng

Ông Phương cho biết rằng ngành công nghiệp quốc phòng của đất nước sản xuất các phương tiện vũ trang và vũ khí hạng nhẹ, chẳng hạn như tên lửa chống tăng, súng phóng lựu và súng máy. Ông nói thêm rằng Việt Nam đã bắt đầu phát triển nhiều hệ thống công nghệ cao hơn, bao gồm máy bay không người lái, radar và tên lửa chống hạm, thường là bằng cách hợp tác với các công ty nước ngoài.

Nhà máy Z111 sẽ trưng bày các sản phẩm súng tại triển lãm vũ khí ở Hà Nội nhằm mục đích xuất khẩu.

Nhà máy Z111 sẽ trưng bày các sản phẩm súng tại triển lãm vũ khí ở Hà Nội nhằm mục đích xuất khẩu.

Tuần trước, Bộ Quốc phòng cho biết nhà máy Z111 sẽ trưng bày súng ngắn, súng máy, súng trường tấn công và súng bắn tỉa tại triển lãm vũ khí, với mục đích xuất khẩu các sản phẩm này. Hàng chục công ty quốc phòng Việt Nam – bao gồm cả Viettel – cũng trưng bày sản phẩm của mình.

Siemon Wezeman – nhà nghiên cứu cấp cao tại SIPRI – cho biết khả năng sản xuất được biết đến của Việt Nam rất hạn chế, chỉ giao được máy bay không người lái trinh sát nhỏ trong thập kỷ qua. Mặc dù vậy, Việt Nam đã tăng cường khả năng lắp ráp radar, tên lửa và tàu do đối tác nước ngoài thiết kế.

Hà Hoàng Hợp – một chuyên gia mua sắm quân sự và thỉnh giảng viên tại Viện ISEAS-Yusof Ishak có trụ sở tại Singapore – cho biết những người mua tiềm năng đối với vũ khí nhẹ rất có thể là nước láng giềng Lào và các nước châu Phi, nơi Việt Nam có thể đưa ra mức giá cạnh tranh. Ông Phương cho biết các nước Mỹ Latinh và Đông Nam Á khác cũng là những khách hàng tiềm năng.

Có 6 công ty quốc phòng Nga đăng ký tham gia triển lãm ở Hà Nội, bao gồm cả Rosoboronexport – cơ quan nhà nước chuyên xuất nhập khẩu vũ khí.

Đa dạng hóa

Ông Hợp cho biết Việt Nam đang đàm phán các thỏa thuận để nhập khẩu vệ tinh và các sản phẩm lưỡng dụng khác từ những đối tác ngoài Nga. Điều đó sẽ đẩy nhanh xu hướng giảm nhập khẩu vũ khí của Nga, với giá trị giảm xuống chỉ còn 72 triệu USD vào năm ngoái (30% tổng giá trị nhập khẩu) từ mức cao nhất năm 2014 là 1 tỷ USD (gần 90% nhập khẩu), theo SIPRI. Kể từ năm đó, nhập khẩu vũ khí từ Nga giảm từng năm, ngoại trừ năm ngoái, phục hồi nhẹ so với năm 2020. Đại dịch Covid-19 làm giảm giá trị nhập khẩu vũ khí của Việt Nam xuống chỉ còn 32 triệu USD trong năm 2020, bao gồm 9 triệu USD từ Nga.

Israel trở thành một trong những nước cung cấp vũ khí chính của Việt Nam trong các năm gần đây.

Israel trở thành một trong những nước cung cấp vũ khí chính của Việt Nam trong các năm gần đây.

Dữ liệu của SIPRI cho thấy trong những năm gần đây, Việt Nam đã mua thiết bị quân sự từ các nhà cung cấp mới, bao gồm Mỹ, Israel, Hà Lan và Hàn Quốc. Và với chiến tranh Nga-Ukraine đang diễn ra, Việt Nam có vẻ như đang tăng tốc độ đa dạng hóa. Các nhà phân tích cho biết Ấn Độ, Israel và các nước Đông Âu có khả năng là nhà cung cấp thay thế tốt hơn vì họ có thể cung cấp vũ khí tương thích với những hệ thống của Nga – hiện vẫn chiếm 80% kho vũ khí của Việt Nam.

Carl Thayer – một chuyên gia về ngoại giao Việt Nam tại Học viện Lực lượng Quốc phòng Úc ở Canberra – cho biết đối với các hệ thống tiên tiến hơn, các nhà sản xuất ở Tây hoặc Đông Á cũng có thể là những nhà cung cấp tiềm năng.