VNReport»Sự kiện & Bình luận»Quốc tế»Rishi Sunak trở thành Thủ tướng Anh

Rishi Sunak trở thành Thủ tướng Anh

10:36 - 25/10/2022

Thủ tướng mới phải đối mặt với những thách thức lớn liên quan đến lạm phát cao, khủng hoảng kinh tế rình rập và đoàn kết nội bộ Đảng Bảo thủ.

Cựu Bộ trưởng Tài chính Rishi Sunak giành chiến thắng trong cuộc đua kế nhiệm Liz Truss ở vai trò Thủ tướng Anh, tiếp quản nền kinh tế lớn thứ 6 thế giới vào thời điểm bất ổn chính trị và tài chính nghiêm trọng.

Ông Sunak sẽ chính thức bước vào tòa nhà số 10 Phố Downing sau khi đối thủ duy nhất còn lại của ông – cựu Bộ trưởng Quốc phòng Penny Mordaunt – tuyên bố bỏ cuộc. Ông Sunak dự kiến​​ gặp Vua Charles III để được chính thức bổ nhiệm làm Thủ tướng vào thứ Ba, các quan chức chính phủ cho biết.

Ông Sunak là người gốc Ấn Độ đầu tiên lãnh đạo nước Anh. Ông cũng là Thủ tướng trẻ nhất kể từ Robert Banks Jenkinson, Bá tước Liverpool, vào năm 1812.

Thành công của ông sẽ được quyết định bởi cách ông điều hành những thách thức ngày càng lớn đối với nền kinh tế Anh, khi lạm phát cao và suy thoái rình rập gây ra tâm lý chán nản ngày càng tăng. “Không có nghi ngờ gì về việc chúng ta phải đối mặt với những thách thức kinh tế sâu sắc”, ông Sunak nói hôm thứ Hai sau chiến thắng của mình. “Giờ chúng ta cần sự ổn định và thống nhất”.

Rishi Sunak vẫy tay sau khi được thông báo là người chiến thắng cuộc đua lãnh đạo Đảng Bảo thủ hôm thứ Hai.

Rishi Sunak vẫy tay sau khi được thông báo là người chiến thắng cuộc đua lãnh đạo Đảng Bảo thủ hôm thứ Hai.

Cựu giám đốc quỹ đầu cơ đến văn phòng Thủ tướng với nhiệm vụ mang lại sự ổn định cho Đảng Bảo thủ cầm quyền sau một thời kỳ hỗn loạn chưa từng có – chứng kiến ​​đất nước có 3 thủ tướng trong 7 tuần. Vào đêm Chủ nhật, đối thủ chính của ông – cựu Thủ tướng Boris Johnson – rút khỏi cuộc đua, nói rằng ông không thể đoàn kết đảng.

Hôm thứ Hai, ông Sunak phát biểu trước các nhà lập pháp của Đảng Bảo thủ trong cuộc họp riêng tại Hạ viện và cam kết thống nhất đảng. Ông cảnh báo rằng họ phải đối mặt với “một mối đe dọa hiện hữu” và sẽ thua cuộc bầu cử tiếp theo nếu không đoàn kết. “Không có cơ hội thứ hai”, ông Sunak nói với đảng của mình.

Ông Sunak là người kế vị bà Truss, Thủ tướng tại vị ngắn nhất trong lịch sử nước Anh sau khi chương trình kinh tế chủ chốt của bà – bao gồm giảm thuế để kích thích tăng trưởng – bị các nhà đầu tư từ chối và khiến đồng bảng Anh rơi xuống mức thấp kỷ lục.

Vào thứ Hai, thị trường tài chính phản ứng tích cực với chiến thắng của ông Sunak. Đồng bảng Anh tăng nhẹ so với đồng USD, và lợi suất trái phiếu 10 năm của chính phủ giảm mạnh 0,30 điểm phần trăm xuống 3,75%. Các nhà đầu tư đặt cược rằng ông Sunak – một quan chức tài chính giàu kinh nghiệm – sẽ cắt giảm chi tiêu công để củng cố tình hình tài chính của đất nước.

Ông Sunak thành công trong nỗ lực thứ hai giành ghế Thủ tướng trong vài tháng qua. Vào mùa hè, ông đã thất bại trước bà Truss trong cuộc đua kế vị ông Johnson. Trong chiến dịch tranh cử, ông Sunak chỉ trích kế hoạch vay để giảm thuế của bà Truss. Ông nói rằng lạm phát của Anh – hiện ở mức 10,1% – cần phải được giải quyết trước khi giảm bất kỳ loại thuế nào.

Ông Sunak đã thua, nhưng lập luận của ông sau đó lại giành chiến thắng. Bà Truss buộc phải đảo ngược kế hoạch kinh tế của mình sau phản ứng tiêu cực của thị trường.

Mặc dù chiến thắng của ông Sunak tạm thời xoa dịu thị trường, nhưng chính phủ của ông sẽ phải đối mặt với những quyết định khó khăn về chi tiêu. Bộ Tài chính Anh dự kiến ​​đưa ra kế hoạch vào ngày 31/10 để cắt giảm chi tiêu và có khả năng tăng một số loại thuế nhằm lấp đầy khoản thâm hụt tài chính công khoảng 40 tỷ bảng Anh.

Sự thận trọng về tài chính của ông có thể sẽ giảm bớt áp lực lên Ngân hàng Trung ương Anh (BOE) trong việc tăng mạnh lãi suất chủ chốt từ mức 2,25%. Kỳ vọng của thị trường đối với mức lãi suất đỉnh của BOE trong năm tới giảm xuống 5% từ mức 6% vào thời điểm mà kế hoạch kinh tế của bà Truss bị hủy bỏ.

Vợ của ông Sunak là con gái của một tỷ phú Ấn Độ và ông là thành viên Hạ viện giàu nhất.

Vợ của ông Sunak là con gái của một tỷ phú Ấn Độ và ông là thành viên Hạ viện giàu nhất.

Nhưng triển vọng chung của nền kinh tế đang rất xấu. Ông Sunak có thể phải đối mặt với một mùa đông khó khăn khi lạm phát – thúc đẩy bởi chi phí năng lượng gia tăng từ chiến tranh ở Ukraine – tăng nhanh hơn tiền lương, và một cuộc suy thoái nhiều khả năng xảy ra. Giai đoạn đầu trong nhiệm kỳ của ông có thể chứng kiến các cuộc đình công của công nhân và khả năng cần cắt điện để tiết kiệm năng lượng.

Trái ngược với hầu hết các nước giàu khác, nền kinh tế Anh vẫn chưa trở lại quy mô như trước đại dịch. GDP của nước này tăng trưởng rất nhẹ trong quý 2 và vẫn nhỏ hơn 0,2% so với quý cuối cùng của năm 2019.

“Tình trạng bất ổn chính trị và kinh tế gia tăng khiến hoạt động kinh doanh giảm với tốc độ chưa từng thấy kể từ cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2009 nếu không tính đến những tháng phong tỏa đại dịch”, theo Chris Williamson – nhà kinh tế trưởng về kinh doanh tại S&P Global Market Intelligence.

Ông Sunak cũng phải đối mặt với một thách thức khác khó giải quyết không kém: đoàn kết một chính đảng đã chia rẽ trong nhiều năm và làm tổn hại thương hiệu của mình với công chúng. Đảng Bảo thủ đang ở vị trí thấp kỷ lục trong các cuộc thăm dò so với Đảng Lao động đối lập. Một cuộc thăm dò gần đây của Opinium cho thấy có 23% người Anh ủng hộ Đảng Bảo thủ so với 50% cho Đảng Lao động. Khoảng cách đó – cùng với việc Đảng Bảo thủ đã nắm quyền 4 nhiệm kỳ liên tiếp – có thể là bất lợi không thể vượt qua.

Ông Sunak phải tìm cách đoàn kết các nhà lập pháp bất đồng về chính sách kinh tế. Sau khi Anh rời Liên minh châu Âu (EU), Đảng Bảo thủ chia rẽ giữa việc đơn giản hóa quy định, thu hẹp quy mô chính phủ và thương mại tự do; hay là bảo hộ thương mại và sự can thiệp nhiều hơn của nhà nước khi dân số già hóa gây căng thẳng cho các dịch vụ công.

Trước đây, ông Sunak vận động tranh cử dựa trên sự thận trọng về tài chính, hạn chế nhập cư và hỗ trợ giải quyết biến đổi khí hậu. Chính sách đối ngoại của ông chưa được xác định rõ ràng. Mặc dù đã bày tỏ sự ủng hộ đối với việc giúp Ukraine chống lại cuộc xâm lược của Nga, nhưng ông có thể phải giảm chi tiêu quân sự để kiểm soát tài chính. Ông ủng hộ rời EU vào năm 2016, nhưng được cho là thân thiện với châu Âu hơn so với bà Truss và ông Johnson.

Ông Sunak có động thái gây áp lực nhằm khiến ông Johnson từ chức trong năm nay.

Ông Sunak có động thái gây áp lực nhằm khiến ông Johnson từ chức trong năm nay.

Ông Sunak đại diện cho cả sự mới mẻ và truyền thống trong chính trị Anh. Ông lớn lên ở miền Nam nước Anh với cha mẹ là người gốc Ấn Độ, cha ông là bác sĩ và mẹ ông điều hành một hiệu thuốc. Ông theo học tại Winchester – một trường tư thục ưu tú đã đào tạo ra nhiều thủ tướng Anh – trước khi vào Đại học Oxford, sau đó làm việc tại Goldman Sachs. Ông kết hôn với Akshata Murty – con gái của một doanh nhân tỷ phú Ấn Độ. Họ gặp nhau khi ông Sunak theo học bằng Thạc sĩ Quản trị Kinh doanh tại Đại học Stanford. Ông đồng sáng lập một quỹ đầu cơ có tên Theleme Partners.

Sự nghiệp chính trị của ông Sunak trong Đảng Bảo thủ thăng tiến nhanh chóng. Ông ủng hộ Brexit – với lập luận rằng nó có thể giúp Anh tăng tính cạnh tranh quốc tế. Quan điểm đó đi ngược lại với thủ tướng lúc bấy giờ – David Cameron – nhưng lại giúp ông có quan hệ tốt với ông Johnson. Vào năm 2019, khi ông Johnson lên làm Thủ tướng – ông Sunak được giao một vị trí cấp cao trong Bộ Tài chính và được bổ nhiệm làm Bộ trưởng Tài chính một năm sau.

Trong đại dịch Covid-19 năm 2020, ông Sunak nhận được sự chú ý của cả nước khi lập ra một chương trình bảo vệ việc làm chỉ trong vài ngày. Quyết định để chính phủ trả một phần tiền lương của người dân khi họ không thể làm việc trong thời gian phong tỏa được hoan nghênh.

Tuy nhiên, vào mùa hè năm ngoái, ông Sunak và ông Johnson bắt đầu trở nên bất hòa. Ông Sunak vận động tăng thuế để giúp chi trả cho hệ thống y tế công đang khó khăn của Anh. Nhưng nhiều người trong hàng ngũ Đảng Bảo thủ đặt câu hỏi về gánh nặng thuế cao nhất trong 70 năm. Trong khi đó, ông Johnson bị lôi kéo vào một vụ bê bối mà ông bị cảnh sát phạt vì tham gia một bữa tiệc trong thời gian phong tỏa Covid-19. Ông Sunak cũng bị phát vì tham gia bữa tiệc đó.

Ông Sunak cũng vướng vào một vụ bê bối của chính mình. Vợ của ông thừa nhận hưởng lợi từ các quy định về thuế cho phép bà không phải trả thuế cho nước Anh đối với thu nhập trên toàn cầu của mình. Bà nói rằng bà hiện đã thay đổi tình trạng thuế của mình để trả thuế đầy đủ cho nước Anh. Vụ việc khiến một số nhà lập pháp Bảo thủ nghi ngờ rằng sự giàu có của ông Sunak – thành viên giàu nhất trong Hạ viện Anh – khiến ông không thể kết nối với cử tri.

Ông Sunak sau đó có những động thái nhằm lật đổ ông Johnson, khi cựu Thủ tướng vướng vào một loạt những bê bối. Vào tháng 7, ông từ chức Bộ trưởng Tài chính, gây ra một loạt các vụ từ chức khác trong nội các, cuối cùng khiến ông Johnson phải từ chức.